Nog even over Pesach

Leo Mock z”l

zondag 15 april 2012

Ik hoop dat u een leuke seider heeft gehad. Ik schreef al eens eerder dat de dag erna in sjoel het altijd een soort markt was, waarbij de kinderen tegen elkaar opbieden hoe laat de seider bij hun afgelopen was, en hoeveel gasten ze wel hadden. Misschien gaan deze kinderen – inmiddels groot geworden – nu andere vragen stellen: heb je wel tijdens het eten van de gehele hoeveelheid matze geleund? Hoeveel matze heb je gegeten, en in hoeveel tijd? Want, dat blijkt allemaal ingewikkeld te liggen. Over de maten in de halacha is eindeloos gediscussieerd en gelernd. Hier enkele meningen over hoeveel die olijfgrootte aan matze nu moet zijn.

Allereerst is er de vraag of je naar gewicht of naar volume gaat meten. Meestal beslist men naar gewicht. Maar hoeveel dan? De maten variëren van 19 gram, 27, 29, 33 tot 50 gram (de ‘moeder der olijven’ zal ik maar zeggen ...). Maar dan ben je er nog niet. Er is een andere regel in de halacha dat eten pas eten is als je een bepaalde hoeveelheid voedsel in een bepaalde hoeveelheid tijd eet. De rabbijnen noemen dit: ‘de tijd nodig voor een half brood’ (kedei achilat peras). Maar hoe groot is dat halve brood dan? De hoeveelheid van 3 eieren, zegt één. Welnee, 4 eieren zegt de ander (uiteraard verschilt men ook van mening over hoe groot/zwaar een ei dan wel is).

En is dat een standaardtijd die geldt voor elk voedsel, of meer een gemiddelde tijd die we in de halacha in bepaalde gevallen gebruiken? Daarnaast moet je ook in elk specifiek geval kijken naar de structuur en aard van het voedsel zelf (hard, zacht, vezelig etc). Maar hoeveel tijd is dat nu in praktijk? Op internet vond ik in ieder geval de volgende meningen uit de halachische literatuur: 9, 8, 7.5, 6, 5, 4.5, 4, 3, of 2 minuten. Tja, en machinematzes of handgebakken matzes? In dat laatste geval raad ik u ten stelligste af om volgend jaar de grootste maat voor de olijf (circa 50 gram) in de strengste tijd proberen te eten (2 minuten).

Veel rabbijnen gaan relaxed met de materie om en adviseren om de maat van 27-29 gram aan te houden in de gemiddelde tijdsduur van 4-4.5 minuten. Dat is te doen, en de geboden zijn gewoon in het normale leven te integreren. Daar hoef je niet opeens voor te gaan schrokken en hele brokken matze onverteerd weg te slikken. Misschien heet dat ook geen eten in de halacha omdat het op een onnatuurlijke manier gebeurt? Anderzijds zijn er mensen die hier spiritueel nerveus van worden en dit allemaal verwarrend vinden. Die gaan met horloges en weegschaaltjes in de weer. Niet doen, zeiden ze bij mij op de jesjiva, deze mensen controleren ook dagelijks wanneer ze het huis verlaten meerdere keren of ze het gas wel écht goed uit hebben gedaan ...

Wanneer bovenstaande u allemaal tot op heden onbekend voorkwam, dan zal het u niet kwalijk genomen worden denk ik. Althans dat meen ik te ontlenen aan het volgende chassidische verhaal, een genre dat zeker in de beginperiode van het chassidisme zeer serieus werd genomen (en onder sommigen nog steeds). Het verhaal gaat ongeveer zo (u kunt het o.a. lezen op de website van Pardes, waar u ook nog andere verhalen kunt lezen):

Op een seideravond was rabbi Levi Jitschak uit Berditsjev erg tevreden met zijn eigen seider. Fantastische spirituele inzichten had hij gehad. Een hemelse stem vertelde hem echter, dat zijn seider inderdaad mooi was geweest, maar dat de seider van Chaim de Kruier nóg mooier was geweest. Snel stuurde hij zijn leerlingen erop uit om die reb Chaim de Kruier op te sporen, en zo te weten te komen wat voor bijzonders deze man allemaal wel gedaan heeft op de seideravond. Na veel zoeken vinden zijn leerlingen het huis van de verder onbekende Chaim de Kruier. Snel kloppen ze aan. De vrouw van Chaim doet open. ‘Waar is je man’, vragen de leerlingen. ‘Mijn man is dronken en slaapt.’ Als echte chassidiem nemen ze natuurlijk geen genoegen met dit antwoord. Ze wekken Chaim, tillen hem op en dragen hem naar rabbi Levi Jitschak van Berditsjev toe. ‘Zo, Chaim’, zei de rebbe, die bekend stond om de liefde die in zijn hart brandde voor elke Jood. ‘Hoe was je seider?’ De man wil eerst niets zeggen, maar zwicht uiteindelijk. ‘Ach, om u de waarheid te zeggen heb ik voornamelijk geslapen.’ ‘Geslapen?’, vraagt de rebbe enigszins verbaasd. ‘Ik zal u zeggen hoe dat is gekomen. Gedurende Pesach is het immers verboden om alcohol – sjnaps – te drinken. Dus besloot ik om de dag voor Pesach, in de ochtend, nu het nog kon, een hoeveelheid sterke drank te drinken die genoeg was voor 8 dagen. Maar, ik werd er zó slaperig van dat ik in slaap viel, en doorsliep tot tegen de avond. Mijn vrouw wekte me en zei: ‘Chaim, waarom maak je geen seider zoals iedereen vanavond doet?’ ‘Wat wil je van me’, antwoordde ik, ‘je weet toch dat ik een volkomen ongeletterde ben? Het enige dat ik weet is dat God machtig is en ons toen verlost heeft en de vrijheid schonk. En nu zijn we weer opnieuw in ballingschap, maar ik weet zeker dat God ons opnieuw zal bevrijden!’ Toen zag ik de matzes, de wijn en het eten op tafel staan. Ik dronk de wijn, at het eten, hief mijn glas op naar de Hemel en zei: ‘Kijk, God, naar de beker die ik drink. Op Uw Gezondheid, LeChajim! Verhoor ons en verlos ons.’ En toen ging ik weer terug naar bed om te slapen.’ Aldus het relaas van Chaim de Kruier.

Het verhaal is ook hier te lezen, maar dan is Chaim de Kruier opeens Shmerl de Kleermaker en ook andere details verschillen iets, maar het is in essentie hetzelfde verhaal ...

DISCLAIMER: probeer ook dit niet zelf thuis uit. Alcohol maakt meer kapot dan je lief is.

Voor wie geen of moeilijk afscheid kan nemen van Pesach, de matzes en de Pesachwijn: misschien is een Masjiach-maaltijd een goed idee voor volgend jaar ...

8 + 2 = ?

Columns 2023

Columns 2022

Columns 2021

Columns 2020

Columns 2019

Columns 2018

Columns 2017

Columns 2016

Columns 2015

Columns 2014

Columns 2013

Columns 2012

Columns 2011

Columns 2010

Columns 2009

Columns 2008

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.