Tora in de praktijk

Leo Mock z”l

vrijdag 20 augustus 2021

Volgens de Talmoedgeleerde Raba moet een mens als eerste verantwoording afleggen over de vraag of hij eerlijk handel heeft gedreven, zaken heeft gedaan. Pas daarna over de vraag of hij wel regelmatig Tora heeft geleerd (Sjabbat 31a).

Gezien het grote belang dat het rabbijnse jodendom toekent aan studie een wat merkwaardige volgorde. Maar misschien toch minder problematisch als je er onbevangen naar kijkt. Kennis is belangrijk maar blijft theorie tot je die toepast. Het dagelijkse leven, met al zijn triviale situaties, is de echte plaats waar de Torakennis in de praktijk moet worden toegepast. Uiteindelijk gaat het om vertrouwen, geloof en een betrouwbaar ethisch-moreel kompas waar je op vaart. In sjoel of het leerhuis bezig zijn met religie is belangrijk, maar ook op een bepaalde manier makkelijk. Zodra je het echte leven instapt begint het testen van je morele kompas.

Handeldrijven wordt omschreven met de woorden masah oematan. In modern Hebreeuws betekent dat ‘onderhandelen’ – de betekenis van de Talmoedtekst kan dus misschien worden uitgebreid naar elke interactie met onze medemensen waarin we ‘onderhandelen’ en afwegingen maken over onze eigen belangen, hun belangen en de balans tussen beide.

Het gewone leven biedt veel mogelijkheden om de principes van de Tora in praktijk te brengen. Iets meer dan een week geleden liepen we rond in een stadje in het zuiden van Nederland. Er kwam een man naar me toe die hulp vroeg omdat hij geld nodig had voor een treinkaartje. Het bleek een man uit Sarajevo te zijn die al jaren in Nederland woont, in een AZC. Hij is naar Nederland gekomen omdat hij niet meer in Bosnië wilde wonen, de oorlog had teveel trauma's veroorzaakt en de mensen zijn niet relaxed – gek, zei hij. Hij wil graag werken maar heeft geen erg goed arbeidsverleden vanuit zijn eigen land. Of hij in Nederland mag blijven weet hij na meer dan vijf jaar nog steeds niet zeker, maar hij heeft hoop. Hij was zijn geld kwijt en wilde graag naar zijn 'huis' in een andere stad, zo’n honderd kilometer verder. Andere mensen hadden hem ook al wat geholpen maar hij kwam nog geld tekort. Samen zorgden we ervoor dat de man zijn treinkaartje konden kopen; hij bedankte ons geëmotioneerd.

Een ander voorbeeld: tijdens mijn vakantie in Italië ging ik vreselijk door mijn rug; ik kon maar weinig. In een grote stad in Italië besloot ik binnen te lopen bij een privékliniek voor fysiotherapie. Ik sprak een vriendelijke jonge vrouw aan die fysiotherapeut is. Tja, eigenlijk kon ze me niet behandelen, want de arts was er niet en zij mocht dat niet zo maar zelf besluiten. Bovendien was ik een toerist. Uiteindelijk besloot ze me toch een korte behandeling te geven van een minuut of twintig. Toen ik wilde betalen, hoefde dat niet, want ik zat helemaal niet in het systeem en ze had dit zelf besloten. Ik geef je dit als cadeau, zei ze. Dankbaar nam ik het cadeau aan want mijn rug was inmiddels een stuk beter na de massage en oefeningen. Een mooi voorbeeld van een goede daad in het gewone leven waartoe men niet verplicht is.

De parasja van vorige week, Sjoftiem (Dewariem 16:18-21:9), opent met de opdracht om gerechtigheid/rechtvaardigheid na te streven (16:20) – er staat letterlijk zoiets als “gerechtigheid, gerechtigheid moet je najagen”, of “gerechtigheid der gerechtigheid moet je najagen …”. De dubbele uitdrukking verwijst mogelijk naar twee normen: één soort gerechtigheid die je strikt gezien verplicht bent – een soort minimumeis. De tweede gerechtigheid is de vorm die je strikt juridisch niet verplicht bent uit te voeren, maar die de Tora je toch opdraagt. Verder kijken dan de letters van de wet, meer doen dan je verplicht bent, is een teken van echte rechtvaardigheid. Ook hierbij is de gewone wereld onze dagelijkse leerschool.

Sjabbat sjalom!

7 + 3 = ?

Columns 2023

Columns 2022

Columns 2021

Columns 2020

Columns 2019

Columns 2018

Columns 2017

Columns 2016

Columns 2015

Columns 2014

Columns 2013

Columns 2012

Columns 2011

Columns 2010

Columns 2009

Columns 2008

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.