Jom HaMalka-drukte

Leo Mock z”l

vrijdag 4 mei 2012

Hoewel ik het woord Pesach van mijn omgeving niet meer mag gebruiken in mijn columns, doe ik dat nog één keer. In onze schoonmaakijver hadden we het broodrooster en het tosti-apparaat weggegooid voor Pesach. Dat heeft weinig met halacha te maken, maar meer met het feit dat beide apparaten niet goed meer werkten. Dus we kochten na Pesach een nieuw broodrooster en een tosti-apparaat. Uiteraard kochten we een goedkoop apparaat, want in praktijk blijkt er toch vaak weinig verschil te zijn. Meteen nadat het apparaat uit de doos kwam, bleek het al kapot te zijn – althans volgens ons. Beetje zeuren in de winkel, en weinig later waren we de trotse eigenaar van een 2e tosti-apparaat dat nu wél goed werkte. Uit nieuwsgierigheid begon ik de gebruiksaanwijzing te lezen (moet je ook niet doen, had mijn vrouw nog gewaarschuwd). Na enige regels gelezen te hebben kwam ik een curieuze zinsnede tegen:

De onderdelen van deze set zijn voorzien van een PTFE-antiaanbaklaag. Wanneer deze laag wordt opgewarmd, kan hij kleine hoeveelheden gas afgeven. Dit is onschadelijk voor mensen. Het is echter bewezen dat het zenuwstelsel van vogels er erg gevoelig voor is. Gebruik dit apparaat daarom niet in de buurt van vogels (tropische vogels, zoals papegaaien).

Nou heb ik geen tropische vogels thuis, maar een tekst als deze is natuurlijk te veel voor mijn neurotische hypochondrische karakter. Na een beetje googlen kwam ik in hele discussiegroepen terecht over anti-aanbak-lagen en mogelijke gevaren voor de gezondheid. Alleen een samenzweringstheorie ontbrak, maar misschien heb ik niet goed gekeken. Zelfs het maken van een tosti kan je niet meer onbevangen doen, dacht ik toen ik aarzelend een hapje van mijn tosti nam ...

En toen was het ook nog Koninginnedag, en dus moet je wat doen met de kinderen. Ze hadden al aangekondigd dat ze dit jaar zelf muffins zouden bakken, die ze dan weer zouden gaan verkopen. Prima, moedigde ik hen aan, echt de VOC-mentaliteit! Zelf handelaartje spelen, één keer per jaar, prachtig toch – terwijl je toch de rest van het jaar overal een vergunning voor nodig hebt. Mijn vrouw vond het idee minder goed (rotzooi, wie gaat die opruimen, etc), maar ging toch overstag. En daar stonden zondagavond – erev Jom HaMalka – 36 muffins op ons aanrecht. De prijs was vastgesteld op 1 euro per muffin, en een halve euro voor een glas limonade, dat ze ook zouden verkopen. We aten ons alvast even in, en betaalden onze kinderen 5 euro voor 4 muffins (je knijpt af-en-toe een oogje dicht natuurlijk ...) die inderdaad lekker waren. De volgende ochtend togen we met muffins, limonade, versieringen voor op de muffins (naar keuze) en slagroom richting Middenhoven – u weet wel, die betwiste enclave in het hart van Amstelveen.

Nou, je kon er weer minje maken: enkele vrienden uit sjoel en wat Israëli’s. Handig maakten we hiervan gebruik en chanteerden onze vrienden en bekenden om een muffin te kopen bij onze lieve kindertjes (wij zaten er ondertussen ook al in voor 6 euro, dús ...). Na een 1½ uur vonden we het wel leuk geweest. Zelf word ik altijd wat depressief van al die rotzooi die aangeboden wordt: kapot speelgoed, foute vaasjes, lelijke miniatuurschilderingen, kinderkleertjes – enfin u kent dat wel. En wat een lol dat mensen daaraan beleven ... Af en toe keken we elkaar aan: al zouden we het cadeau krijgen, dan nog zouden we het niet meenemen. Maar goed, ieder zijn ding. De muffins en limonade werden de auto ingeladen en we reisden af naar het volgende station: het Gelderlandplein in Amsterdam-Buitenveldert. Toen we echter vanuit de auto de halve kille daar aan de Mizrach-kant van het plein zagen staan, zeiden we unaniem: nee, we gaan iets anders doen. Maar wat? Ah, een picknickje in een rustig park, zei mijn vrouw. Briljant. Snel togen we naar een supermarkt die open was, kochten wat eten, en vertrokken richting een park waar het heel stil was en lekker zonnig (zo zonnig dat men werd aangeraden om zich in te smeren met zonnebrandcrème, niet te veel natuurlijk. Welk park zeg ik trouwens niet, anders komt u volgend jaar ook en is het daar ook zo druk als op alle andere plekken. De dag na Koninginnedag is trouwens minder feestelijk in de binnenstad van Amsterdam – wat een rotzooi lag er weer op straat!

Ondertussen zijn we ook al weer aan het Omer-(af)tellen tot Sjawoe’ot. Oorspronkelijk was de periode tussen Pesach en Sjawoe’ot een vrolijke periode waarin de nieuwe oogst van gerst en tarwe centraal stond. Mensen sliepen dan op het veld – lees maar in het boek Ruth. En niet voor niets lees je met Pesach het Hooglied waar de ontluikende lente-natuur mooi beschreven wordt om alvast een beetje in de stemming te komen. Later werd het echter juist weer een periode die men met treur verbond. Het verhaal van 24.000 leerlingen van rabbi Akiva die allemaal stierven in deze periode, en kruistochten en andere pogroms in de Middeleeuwen, zorgden voor een sobere stemming. Zodat men al eeuwen geen muziek luistert in de Omertijd, geen vrouwen huwt, de haren niet knipt en de baard laat staan. In veel tradities houdt die treur op vanaf de 33e dag van de Omer, Lag BeOmer – dit jaar op donderdag 10 mei – de sterfdag van rabbi Sjimon bar Jochai volgens de mystieke traditie. Een dag die opmerkelijk genoeg dus geen treurdag maar juist een feestdag is. Sterfdagen van heilige mensen zijn vrolijke dagen omdat zij hun bestemming in de andere wereld bereiken. Sommige mystici zeggen dat de tsaddiek – de vrome en heilige man – na zijn dood op een bepaalde manier nu meer aanwezig is dan bij zijn fysieke leven hier op aarde. Helemaal snappen doe ik dat laatste trouwens niet.

Enfin, als u Lag BeOmer viert, vergeet dan niet uw vuurkorf alvast uit de schuur te halen – een echt kampvuur maken raad ik u af in de Randstad. Mensen zullen namelijk ongetwijfeld de brandweer bellen, die meteen een einde maakt aan de feestpret, denk ik. Hoewel de vele vreugdevuren in Israël wel weer voor een gigantische luchtvervuiling zorgen.

Sjabbat sjalom

7 + 1 = ?
"Sommige mystici zeggen dat de tsaddiek – de vrome en heilige man – na zijn dood op een bepaalde manier nu meer aanwezig is dan bij zijn fysieke leven hier op aarde. Helemaal snappen doe ik dat laatste trouwens niet", zegt Mock. Toch prikkelt die gedachtegang mij wel. Het Jezus-verhaal (wat mij betreft een joodse midrasj, die later door anderen verminkt werd) is ook een Omer-story; na het fysieke einde eerst 40 dagen omer-tellen waarbij de aanwezigheid van deze tsaddiek niet door het fysieke gehinderd werd (net als omer tellen wekelijks vanaf Jom Rishon) tot aan Hemelvaart (een soort Lag Beomer?)in Eliahoe-stijl nog 10 dag afwachten totdat op Sjawoeot de spirituele reikwijdte van de tsaddiek in het geheel niet meer door topografische beperkingen gehinderd wordt. Jammer dat door deze reikwijdte in het christendom ook de sociaal-culturele afkomst van deze tsaddiek werd en wordt weggemoffeld. Blijkbaar zijn fysieke kenmerken onmisbaar voor het recht doen aan iemands eigenheid. Wie geen normale ruimte-tijd faktoren benut wordt al snel voorwerp van onterechte projecties. Dat maakt her- of gedenken zo moeilijk. Hoe kan je al die in de knop gebroken levens recht doen zonder hun levens verkeerd in te kleuren? Misschien is het noemen van de namen meer dan genoeg. Maar misschien ook, en dat vind ik het intrigerende aan de opmerking van Mock waaraan ik bleef haken, doen zij, die er niet meer zijn, op een niet fysieke manier wel degelijk iets met ons. Ik weet het ook niet. In ieder geval, toch maar weer doen, dat gedenken, vanavond bijvoorbeeld... Overigens, waarom mag Pesach trouwens geen issue meer zijn bij de Mocks? Kunnen ook matzes uitgekauwd raken?

Columns 2023

Columns 2022

Columns 2021

Columns 2020

Columns 2019

Columns 2018

Columns 2017

Columns 2016

Columns 2015

Columns 2014

Columns 2013

Columns 2012

Columns 2011

Columns 2010

Columns 2009

Columns 2008

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.