Boekennieuws
Van alles over Joodse schrijvers, hun boeken en nieuws uit de wereld van het boek
Gepubliceerd op: 21 juli 2022
Ivan Sciapeconi
Haarlem: Uitgeverij Xander, 2022
Aantal blz.: 240
ISBN: 9789401617741
Ook als e-book verkrijgbaar
Vertaald door: Irene Goes
Oorsponkelijke titel: 40 cappotti e un bottone
Ivan Sciapeconi neemt voor De kinderen van Villa Emma het indrukwekkende en waargebeurde verhaal van een groep Joodse kinderen als uitgangspunt. In 1942 sloegen deze kinderen vanuit Duitsland op de vlucht voor de nazi’s. Via Hamburg, Wenen en Ljubljana belandden ze in het kleine Italiaanse dorp Nonantola, waar ze terecht konden in een verlaten villa. Dankzij de inspanningen van honderden dorpsbewoners lukte het de kinderen om te overleven tot het einde van de oorlog.
Vanuit het perspectief van de jonge en strijdbare Natan volgen we hem als hij zich aansluit bij de groep vluchtende kinderen en langzaam zijn plek vindt tussen de anderen, terwijl de wereld om hem heen steeds gevaarlijker wordt.
Ivan Sciapeconi is onderwijzer aan een basisschool in Modena en daarnaast schrijver van fictie, schoolboeken en bedenker van tal van buitenschoolse activiteiten, toepassingen van nieuwe technologie en spelletjes, alles gericht op wat hij zijn jonge en vaak zeer wijze kinderen noemt.
De correspondentie tussen Spinoza en Van Blijenbergh
Benedictus de Spinoza, Willem van Blijenbergh
ISBN: 9789028424883
In 1664-1665 schreven Benedictus de Spinoza en Willem van Blijenbergh elkaar acht brieven die bekend zijn geworden als de 'Brieven over het kwaad'. Centraal in deze briefwisseling staat de vraag naar de verantwoordelijkheid voor het kwaad in de wereld: als god er verantwoordelijk voor is dat mensen een vrije wil hebben, is hij dan ook verantwoordelijk voor wat zij met deze vrije wil doen?
Als overtuigd christen ging Van Blijenbergh uit van een fundamenteel ander godsbeeld dan Spinoza. Dit bleek al snel het breekpunt tussen hen, dat ook door een persoonlijke ontmoeting niet werd opgelost. Daarna beëindigde Spinoza de correspondentie in zijn vierde, korte brief.
Spinoza blijkt 350 jaar geleden al sterkere argumenten tegen het bestaan van een vrije wil te hebben dan hedendaagse neurowetenschappers kunnen leveren. Dit maakt deze briefwisseling verrassend actueel.
Miriam van Reijen heeft de oorspronkelijk in zeventiende-eeuws Nederlands geschreven brieven in hedendaags Nederlands hertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien, zodat ze nu voor een breed publiek toegankelijk zijn.
Benedictus de Spinoza, de gelatiniseerde naam van Baruch Spinoza (1632-1677) was een Nederlandse filosoof, politiek denker en exegeet van Portugees-Joodse komaf. Hij wordt beschouwd als een van de grondleggers van de Verlichting. Hij ontwikkelde zeer controversiële ideeën over de authenticiteit van de Hebreeuwse Bijbel en de aard van het Goddelijke. Joodse religieuze autoriteiten vaardigden een cherem (חרם, banvloek) tegen hem uit, waardoor hij op 23-jarige leeftijd werd verbannen uit en gemeden door de Joodse gemeenschap, inclusief zijn eigen familie. Kort na zijn dood werden zijn boeken toegevoegd aan de Index van Verboden Boeken van de rooms-katholieke kerk. De banvloek is tot op de dag van vandaag niet opgeheven.
Willem van Blijenbergh (1632-1696) was een Nederlands pondgaarder (makelaar in graan), regent en calvinistisch amateur-theoloog. Hij werd geboren en woonde in Dordrecht.
Miriam van Reijen studeerde sociale filosofie en ethiek, en cultuur- en godsdienstsociologie. Zij doceerde wijsbegeerte aan diverse universiteiten en hogescholen. In 2010 promoveerde zij op Spinoza's filosofie van de affecten in relatie tot zijn politieke filosofie.
Een bedenksel
Meyer Sluyser
Amsterdam: De Arbeiderspers, 1933
ISBN: n.v.t.
"Jacobus Fredericus de Brie kon er werkelijk niets aan doen! Het was een pure vergissing van hem, toen hij dien brief openmaakte. Al z'n leven was-ie een vergissing geweest. Zooiets zit in de familie; en dan zijn alle generaties erfelijk belast. Van ouder op ouder. Het is er niet uit te branden.
Vader de Brie, een zwoegend kleermakertje, zijn leven verdeelend tusschen echtelijk bed en werkplaats — nooit was je, verdorie nog toe, behoorlijk uitgeslapen — had zijn zoon een behoorlijk vak willen laten leeren. Al zoud-ie d'r krom voor moeten liggen!"
Het draait allemaal om een Engelse brief gericht aan ene Mr. John Masters die per abuis bij de titelheld in de bus belandt. Het verhaal over de opkomst en ondergang van Jacobus Fredericus de Brie beslaat ruim 200 pagina's en geeft een onderhoudend beeld van de jaren dertig van de vorige eeuw en van de beginjaren van de radio in Nederland.
Je kunt Jacobus Fredericus de Brie online lezen of naar je eigen tablet of computer downloaden.
Meyer Sluyser (1901-1973) kreeg grote bekendheid door zijn boeken over de verdwenen vooroorlogse Jodenbuurt van Amsterdam.
In de Digibieb, de Joodse Blbiotheek van Crescas, vind je Sluysers biografie en vrijwel alles wat van zijn hand is verschenen.
De website gewijd aan het leven en werk van Andreas Burnier is vernieuwd, laten redacteur Daniel van Mourik en webredacteur Manja Ressler per mail weten. De website is uitgebreid met de rubriek Thema’s en nieuwe artikelen, foto’s en een zoekfunctie. De site is aangepast aan de diverse platforms waarop hij moet functioneren, en bevat nu ook de optie je te abonneren op de nieuwsbrief.
Een grote verbetering, kol hakavod!
Er bestaat een oude band tussen Andreas Burnier (1932-2001) en Crescas: zonder haar zou ons Joods Educatief Centrum niet hebben bestaan.
Oud-Crescascolumnist Leo Frijda schreef in 2005 een Hommage aan Andreas Burnier waarin hij prachtig verwoord wat haar betekenis is geweest.
Aan de vooravond van de tachtigste herdenking van het eerste transport met Joden, dat op 15 juli 1942 vanuit kamp Westerbork naar Auschwitz vertrok, kwam bij uitgeverij WBooks Buitengewone transporten. Deportaties van Joden, Roma en Sinti uit Nederland, 1940-1945 uit, geschreven door de oud-directeur van het kamp Dirk Mulder.
De drukinkt was nog nat toen in NRC van 16 juli de column Hoe onmenselijk ook, de deportaties verliepen humaan van Rosanne Hertzberger verscheen. Die bleef bepaald niet onopgemerkt, temeer daar de krant Hertzbergers tekst zelf op Facebook plaatste.
Het sociale medium ontplofte; in ver over de honderd, vaak zeer emotionele reacties onder de post van NRC werd de grond gelijkgemaakt met Hertzbergers verhaal.
Judith Zilversmit nam iets meer tijd: zij schreef voor Jonet de column Nuances en oogkleppen.
"Beeld van Jodentransport vanuit Westerbork klopt niet", kopte RTV Drenthe boven een artikel over Jodentransporten uit Nederland. Volgens voormalig Westerbork-directeur Dirk Mulder is het gangbare beeld van deportaties – dat die vanuit Kamp Westerbork voornamelijk in veewagons plaatsvonden – niet correct. Recent onderzoek toont aan dat Joden veelal in gewone passagierstreinen hun dood tegemoet gingen. Die conclusie trekt Mulder in zijn nieuwe boek Buitengewone transporten, over het afvoeren van de Nederlandse Joden in de Tweede Wereldoorlog.
Volgens Holocaust-onderzoeker en NIOD-medewerker Laurien Vastenhout is het beeld dat Joden met veewagens naar de vernietigingskampen werden gebracht algemeen geworden door de invloed van films over de Holocaust en door het iconische beeld van het Sinti-meisje Settela Steinbach tussen de wagondeuren bij haar vertrek uit Westerbork. Het was volgens Vastenhout overigens al bekend dat de Duitsers vooral passagierstreinen gebruikten. Maar nog veel belangrijker: dit ‘inzicht’ doet niets af aan het feit dat de Joden naar de vernietigingskampen werden gebracht, en dat slechts 5000 van de 107.000 uit Nederland gedeporteerde Joden de kampen hebben overleefd.
De wijze waarop dit bericht werd gepresenteerd, stemde me onrustig, en niet alleen omdat veel landelijke media het zonder meer over namen. Natuurlijk – het is te allen tijde goed om bij de feiten te blijven, maar de nuance is ook dan onontbeerlijk. Juist in deze tijd, waarin antisemitische complottheorieën en Holocaustontkenners weer overal opduiken, moet geen beeld worden gewekt dat het wel meeviel. ‘Beeld van Jodentransport uit Westerbork klopt niet’ is een kop die duistere types al snel doorsluizen als het bewijs dat de Holocaust een verzinsel is. De koppenmaker had beter kunnen kiezen voor een neutrale kop, in de sfeer van: ‘Nieuwe visie op Jodentransporten uit Westerbork’.
Lees het vervolg van deze column op Jonet.nl.
David Barnouw, van 1979 tot 2014 verbonden aan het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie en inmiddels met pensioen, besprak het boek voor Jonet en concludeert dat ‘Mulder een belangrijk boek heeft geschreven’.
Op het literaire weblog Tzum een mooie bespreking door Remco Nieberg van Het vuur van de vrijheid. Hoe vier filosofes een nieuwe wereld ontwierpen 1933-1943 (2022) van de Duitse filosoof Wolfram Eilenberger. Hij behandelt tien jaren uit het leven en werk van Hannah Arendt, Simone de Beauvoir, Ayn Rand en Simone Weil.
Met de jaren 1933-1943 kiest Eilenberger voor de aanloop tot en een groot deel van de Tweede Wereldoorlog, die op dit viertal hun uitwerking niet misten. Terwijl de catastrofe nadert, ontwikkelen Arendt, Weil, De Beauvoir en Rand hun visionaire ideeën: over de relatie tussen het individu en de samenleving, tussen mannen en vrouwen, seks en gender, vrijheid en totalitarisme, en alles wordt afgezet tegen de historische en intellectuele achtergronden van hun tijd.
