Boek: Sporen van Sobibor
Archeologie van een vernietigingskamp
Gepubliceerd op: 14 maart 2024
Archeologie van een vernietigingskamp
Erik Schumacher
Zwolle: WBooks, 2024
Aantal blz.: 160
ISBN: 978 94 625 8614
Het archeologisch onderzoek op het terrein van het voormalige nazivernietigingskamp Sobibor, dat doorging tot 2020, is de meest omvangrijke archeologische opgraving die ooit op een Sjoalocatie heeft plaatsgevonden. In Sporen van Sobibor beschrijft historicus Erik Schumacher dit onderzoek, waarbij hij ook ingaat op de sporen die Sobibor nog steeds nalaat in familiegeschiedenissen.
In de uitgestrekte bossen van het uiterste oosten van Polen, verborgen in de moerassige bodem, lagen de stille getuigen van de Sjoa: de laatste bezittingen en resten van de slachtoffers van het vernietigingskamp Sobibor. In 2007 begon een bijzonder project. waarin archeologen de overblijfselen van het kamp naar het heden haalden. Sporen van Sobibor, Archeologie van een vernietigingskamp vertelt de aangrijpende verhalen die bij dit onderzoek zijn blootgelegd.
Op deze afgelegen plek stond het vernietigingskamp Sobibor, tot de nazi’s het eind 1943 tot de laatste steen afbraken. Niets mocht meer wijzen op de 180.000 Joden die hier zijn vermoord. Het werd een van de vergeten plekken van de Sjoa.
Vanaf de eeuwwisseling vonden in Sobibor de eerste verkennende archeologische onderzoeken plaats, om helderheid te krijgen waar de velden met as van de slachtoffers zich bevonden. Vanaf 2008 volgde meer gestructureerd onderzoek, en werd uiteindelijk duidelijk waar de fundamenten van de gaskamers lagen, en welke weg de gedeporteerden aflegden van het perron naar de gaskamers. Vanaf 2012 was het de bedoeling om op basis van de archeologische bevindingen tot een herinrichting van de herdenkingsplek te komen, en de vondsten een belangrijke rol te geven in een nieuw museum op de plek.
In zijn boek vertelt Erik Schumacher verhalen van de bodemvondsten, zoals een mondharmonica, een medaillon, tandenborstel of een pop. Die alledaagse objecten tonen de realiteit van het project. Van een aantal opgegraven objecten, zoals identificatieplaatjes, kon hij de persoonlijke geschiedenis van de slachtoffers herleiden, en werden die vondsten een tastbare herinnering voor nabestaanden.
Tegelijk met dit boek, geschreven voor een breed, geïnteresseerd publiek, verschijnt bij WBOOKS in samenwerking met het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies de wetenschappelijke uitgave Excavating Sobibor. Holocaust Archeology between Heritage, History and Memory, waarin verschillende wetenschappers het archeologische project belichten.
Sporen van Sobibor is verschenen bij uitgeverij WBooks. De gebonden uitgave kost 29,95 euro.
Erik Schumacher (1983) is schrijver en als onderzoeker verbonden aan het NIOD. Erik Schumacher werkte eerder samen met Josje Damsma aan het onderzoek Hier woont een NSB’er. Nationaalsocialisten in bezet Amsterdam.
