As de waarschuwingen van Israëlische soldates in de observatieposten aan de grens met Gaza over wat Hamas aan het uitvreten was, serieus waren genomen door de legerleiding, was 7 oktober dan gebeurd? As er geen troepen waren weggehaald langs de Gazastrook die naar de Westoever (Judea en Samaria) werden overgeplaatst, had de ramp op 7 oktober dan voorkomen kunnen worden? De bovenmeester van mijn lagere school zei dan altijd dat ‘as’ verbrande turf is.
Hebben dit soort vragen zin? Wél als je achteraf wil nagaan hoe wellicht 7 oktober met de wijsheid van nú had kunnen worden voorkomen. Gewoon om daarvan te leren voor de toekomst. Niet als je daarmee Israël, het slachtoffer van 7 oktober, de schuld in de schoenen wilt schuiven van wat Hamas op die datum aan gruwelijkheden uithaalde. Het kwam echt voor dat mensen dat deden, dus dat Israël werd verweten dat het Hamas niet heeft tegengehouden. Blaming the victim. Had je maar beter moeten opletten, Israël. Een variant van “had je maar geen kort rokje moeten dragen, dan was je niet verkracht.” Of meer toepasselijk in dit verband: de Sjoa wordt Joden nooit vergeven.
Een stap verder gaat de bizarre gedachte dat Israël 7 oktober met opzet over zich heeft laten komen om vervolgens Gaza plat te kunnen bombarderen. Mensen verzinnen van alles om hun buitenissige kijk op de wereld kloppend te maken. Israël kan niks goed doen, dus alles, maar dan ook is de schuld van Israël zelf. Complottheorieën tieren welig. De ene complottheorie is nog niet gelanceerd of de volgende staat in de startblokken.
Maar van deskundigen mag je verwachten dat ze zich niet overgeven aan zulke kwaadaardige onzin. Dus dat ze er verre van blijven. Dat ze dicht bij wat er gebeurd is blijven (al is dat erg lastig te achterhalen) en zich niet te buiten gaan aan halve waarheden en hele leugens.
Nieuwsmedia hebben een grote verantwoordelijkheid in welke deskundigen ze benaderen. Een beetje journalist kent zijn pappenheimers en weet wie hij of zij aan het woord laat. Tenminste dat mag je verwachten van echte journalisten die zijn ingevoerd in de materie. Maar velen zijn dat niet. Geen tijd, deadlines gelden als excuus, voor onkunde geldt geen excuus. Ze vertrouwen louter op hun rolodex. Zo worden steeds dezelfde deskundigen aan het woord gelaten en op die manier word je in een bepaalde versie van de werkelijkheid geduwd. Het scheelt al als er diverse deskundigen aan het woord worden gelaten met uiteenlopende opinies, zodat je de lezer zoveel mogelijk zelf kunt laten oordelen.
In Het Parool van vrijdag 19 januari las ik het zoveelste artikel over de oorlog met de door Hamas bestuurde ‘Palestijnse staat’ in Gaza. Daarbij is het goed om te weten dat deze krant uitermate kritisch is over wat Israël onderneemt in Gaza (al wijkt columnist Holman daar sterk vanaf). Dus de krant laat graag Israël-kritische commentatoren aan het woord die passen in het straatje van de krant. Om die reden lees ik zoveel mogelijk kranten. Kranten die vinden dat weinig aan Israël deugt (zoals NRC) en dagbladen die positiever over Israël schrijven (De Telegraaf). En ik volg (Engelstalige) Israëlische media die dichtbij het vuur zitten. Van The Jerusalem Post tot en met Haaretz.
Het Parool-artikel opent met cijfers van Euro-Med, die de cijfers waar Hamas mee komt nog extra aandikt. Euro-Med is allerminst een onverdachte bron. De islam-kritische oud-journalist Carel Brendel weet te melden dat deze organisatie is opgericht door Hamas-activisten Ramy Abdu en Mazen Kahel. En dat ze vaker met nep-nieuws kwamen, zoals de bewering dat Israël aan orgaanroof deed (zie verder op X bij Carel Brendel).
In het artikel worden daarna een militair expert, te weten Martijn Kitzen, hoogleraar aan de Nederlandse Defensie Academie, en Erwin van Veen, die zich senior onderzoeker bij het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael mag noemen, aan het woord gelaten.
Kitzen is uitermate kritisch op de Israëlische oorlogsmethodiek, al gaat hij niet onmiddellijk mee met de cijfers van Euro-Med. Alvorens Kitzen verder aan het woord komt over de oorlog Gaza voegt Parool-journalist Bob van Huët eerst een stukje in over Russische bloggers op Telegram. Die uiten teksten als: “ze pakken het precies zo aan als wij.” Daarbij hebben ze het over Russische bombardementen op de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny rond de jaarwisseling van 1994, waar destijds in drie maanden 30.000 doden vielen. “De Russische manier van doen komt neer op ‘gewoon bombarderen, zonder onderscheid’. Hoe meer ik kapotschiet, hoe minder ik mijn eigen soldaten hoef op te offeren”, verwoordt Martijn Kitzen de Russische doctrine.
In het artikel wordt gesuggereerd dat Israël dezelfde aanpak volgt. Niet dat Kitzen dat zo zegt. Hij is genuanceerder en uit zowaar ook kritiek op Hamas. In Het Parool staat het als volgt, waarbij alléén het citaat binnen mijn citaat hieronder uit de mond van Kitzen komt. Dat de Israëlische systematiek momenteel onzichtbaar lijkt (!) komt als je het goed leest uit de pen van de Parool-journalist.
“Sinds de vele burgerdoden bij de Israëlische invasie tijdens de Libanese Burgeroorlog van 1982 heeft het Israëlische leger (de Israel Defense Forces, afgekort IDF) ‘een systematiek’ ingevoerd om te kijken of een doel wel kan worden aangevallen, gezien de verwachte nevenschade. Op dit moment lijkt die terughoudendheid alleen onzichtbaar.”
“ ‘Israël is bereid zich een hoog aantal Palestijnse burgerslachtoffers te permitteren om Hamas uit te schakelen. De gedachte lijkt vooral dat Hamas gestraft moet worden, ten koste van alles. De tragiek is dat Hamas hier juist op inspeelt door zich letterlijk en figuurlijk onder de burgerbevolking te verschuilen’, aldus Kitzen.”
Bij de volgende deskundige die Het Parool opvoert, valt nauwelijks iets kritisch over Hamas te lezen (al zal hij niet achter Hamas staan) doch des te meer over Israël. Dat is nog tot daaraan toe als je meer sympathiseert met Hamas dan met de Joodse staat. Wat echter domweg niet kan, is dat er regelrechte lariekoek te berde wordt gebracht door Van Veen als deskundige. Verder valt op dat Van Veen veel aan ‘as dan-redeneringen’ doet. De man lijkt graag te leven in zijn eigen fantasiewereld.
Van Veen noemt Hamas een product van de Israëlische bezetting. Van Veen gaat niet in op de oorzaak van die bezetting, namelijk de Zesdaagse oorlog, toen Israël serieus werd bedreigd door Egypte en Syrië en later ook Jordanië en daarom preventief toesloeg. Er is vervolgens geprobeerd de veroverde gebieden terug te geven voor een echte vrede. Dat werd geweigerd door de Arabische wereld tijdens de Khartoum-conferentie. Later doorbrak Egypte het taboe. Er kwam vrede (een ijskoude vrede weliswaar) en Egypte kreeg de Sinai terug tot op de laatste centimeter (al was er nog wat gedoe over grondgebied bij Taba).
Van Veen verzuimt te vermelden dat Hamas héél Israël als bezet gebied beschouwt. Het gaat niet uitsluitend om de Westoever. En natuurlijk wordt niet vermeld – misschien heeft Van Veen het genoemd, maar de journalist heeft het dan gelaten voor wat het is – dat Israël de Gazastrook in 2005 verliet. Dat gebied was dus niet meer bezet. Er was wel sprake van een blokkade vanaf 2007 voor militaire goederen, gezien de dreiging door Hamas (vanaf 2001 reeds raketten op Israël), niet voor voedsel, gebruiksgoederen en dergelijke. En ook Egypte blokkeerde.
Van Veen fantaseert dat al die Gaza-oorlogen misschien wel nooit waren gebeurd als Israël wat meer energie had gestoken in de totstandkoming van een duurzame vrede. Als Van Veen een echte deskundige is dan weet hij dat er voortdurend naar vrede is gezocht, doch dat mislukte omdat de Palestijnen – vooral door vast te houden aan het vermeende recht op terugkeer – de twee statenoplossing in feite verwierpen.
Van Veen fantaseert er verder vrolijk op los door te menen dat er diplomatieke oplossingen voorhanden waren via Qatar en Turkije. Vergeten worden de veelvuldige raketbeschietingen vanaf 7 oktober. Alleen al om daaraan een einde te maken was een militaire interventie nodig én gerechtvaardigd. De diplomatie heeft tot nog toe vooral gefaald in dit conflict.
Bepaald kwalijk is dat Van Veen suggereert dat de bevolking in Gaza Hamas geen warm hart toedraagt. Er is inderdaad een peiling geweest waaruit dat enigszins te concluderen viel, doch er was ook een recentere peiling waaruit bleek dat veel Gazanen wel degelijk achter Hamas stonden (en op de Westoever was die steun zelfs nog groter).
Van Veen heeft zijn zaakjes niet op orde. Of hij liegt door bewust informatie weg te laten, of hij is domweg niet op de hoogte. In ieder geval doet hij aan wensdenken om zijn gelijk te kunnen halen en Israël als hoofdschuldige neer te zetten. Weg met dat soort quasi-deskundigen!
