Ophef over lezing Tamarah Benima

Eva van Sonderen

vrijdag 5 november 2021

Donderdag 28 oktober hield rabbijn Tamarah Benima, uitgenodigd voor de Rede van Fryslân, een interessante lezing in Leeuwarden. Ze noemde Bonifatius, die in 716 in Friesland merkte dat het christendom nog weinig wortel had geschoten; de oude heidense rituelen en gebruiken hadden de overhand. Die rituelen en heilige plekken waren afgodendienst in de ogen van Bonifatius. Hij kwam een nieuw verhaal brengen, een nieuwe waarheid, van één boven alle oude goden uitstijgende, christelijke God. Dat viel niet in goede aarde en de (fanatieke?) waarheidsbrenger werd dan ook in 754 vermoord.

Wat Bonifatius deed was in essentie niet anders dan wat de Taliban in onze tijd hebben gedaan met het opblazen van gigantische eeuwenoude Boeddhabeelden, stelt Benima. Ze besteedt er zoveel aandacht aan omdat het in de achtste eeuw ging om een botsing tussen twee religieuze beschavingen, waarbij het christendom tenslotte zegevierde, al duurde dat enige eeuwen. Benima ziet in onze tijd zich een gelijksoortig proces voltrekken, tussen de traditionele godsdiensten en levensbeschouwingen (waartoe ze ook coherente denksystemen als wetenschap en de Verlichtingsideologie rekent) enerzijds, en wat zij een 'nieuwe religie' noemt – woke – anderzijds.

Tot nu toe niets aan de hand met deze toespraak – behalve dat 'woke' me een modieuze en soms fanatieke trend lijkt, geen nieuwe religie. Ik ben de hele tekst gaan lezen nadat ik hoorde van de enorme ophef die een bepaalde passage, in het vierde kwart van haar lezing, had veroorzaakt. Toen Benima Ab Osterhaus op de televisie hoorde zeggen dat "de ongevaccineerden eigenlijk het beste op een eiland bij elkaar gezet konden worden" (maar dat dat niet kan) moest ze denken aan Aldous Huxley, de schrijver van Brave New World, die voorspelde dat totalitaire regeringen in de toekomst hun ingezetenen niet gewelddadig zouden onderdrukken, maar met de belofte van veiligheid de vrijheid zouden inperken. Totalitaire maatregelen voor ons eigen bestwil.

In de passage die alom woede opriep, schrijft ze vervolgens dat alle mensen die op welk niveau dan ook beleid uitstippelen, de allerbeste bedoelingen hebben. "Maar ik weet me ook, zeg ik als Jodin, gewaarschuwd door wat er in nazi-Duitsland plaatsvond. De beleidsmakers toen, op ieder niveau, dwars door de samenleving, hadden het beste voor met iedereen. Ook toen ze de Joden als 'een gevaar voor de volksgezondheid' aanmerkten. Ook toen ze een oorlog startten tegen het toenmalige 'virus'. Speel dus niet met vuur door mensen nu in onze samenleving weg te zetten als 'gevaar voor de volksgezondheid', zoals minister De Jonge met regelmaat doet." Einde van de gewraakte passage.

Van de hele interessante lezing die gaat over objectieve en subjectieve waarheid, over het post-moderne sociale constructie denken en over identiteitspolitiek, kwam alleen deze passage in het nieuws. De eerste die er fel op reageerde was burgemeester Buma van Leeuwarden, CDA’er, net als minister De Jonge. Buma vond de vergelijking "volstrekt stuitend." "Er is geen plicht tot inenting, mensen wordt alleen gevraagd een QR-code te tonen. En de regering wordt democratisch gecontroleerd door de volksvertegenwoordiging. De vergelijking met het Nazi-regime wil ik echt niet zien." Commissaris van de Koningin Arno Blok nam het kalmer op en verklaarde geen spijt te hebben van de uitnodiging aan Benima: "De provincie wilde graag een prikkelend verhaal en dat kwam er." Na de opmerking van de burgemeester volgde een boeiende discussie volgens Brok. "Het zou redeneren vanuit je eigen bubbel zijn, je mag wel wat zeggen, maar wél wat wij willen."

Andere media zaten meteen op de lijn van burgemeester Buma. Dagblad van het Noorden: “Rabbijn Tamarah Benima trekt vergelijking tussen coronabeleid en nazi-Duitsland.” Trouw: “Felle kritiek op rabbijn die oorlogsvergelijking maakt.” Joop (BNN/Vara): “Wappie-rabbi trakteert deftig publiek op vergelijking holocaust en coronabeleid.” Het nieuws bereikt zelfs Israël met een artikel in The Times of Israel dat een samenvatting is van alle andere negatieve krantenberichten. Het Friesch Dagblad heeft als enige een genuanceerde kop: “Tamarah Benima waarschuwt in de Rede van Fryslan voor totalitaire trekjes bij de overheid: we moeten op onze hoede zijn”.

Ook bijna alle Nederlands-Joodse organisaties buitelden over elkaar heen om afstand te nemen van Benima en genuanceerde reacties zijn er niet bij. Er wordt direct in een reflex gereageerd. Redactie en bestuur van het NIW verklaarden "dat ze met ontzetting hebben kennisgenomen van de uitspraken van rabbijn Tamarah Benima over het coronabeleid dat zij vergelijkt met de opmars naar de holocaust (….) en nemen er met nadruk afstand van." Het Centraal Joods Overleg bij monde van Ronny Naftaniel: "Een Nederlandse minister impliciet op dezelfde lijn plaatsen als een nazi is beneden alle peil.” Het CIDI, het Auschwitz Comitee, de Nationale Coördinator Antisemitisme, de meestal beminnelijke opperrabbijn Jacobs, allemaal haasten ze zich met een scherp afkeurend commentaar. Het Nederlands Verbond voor Progressief Jodendom spant de kroon, dat neemt niet alleen afstand van de woorden van rabbijn Benima, maar het dagelijks bestuur schort ook de samenwerking met haar op.

Wat zou er mis zijn met eerst eens met haar in gesprek te gaan? De teneur van de hele lezing – hebben ze die eigenlijk wel gelezen? – wordt helaas weggevaagd door die ene provocerende passage. Heeft de schrijfster dat niet zelf voorzien? Kennelijk niet.

7 + 2 = ?
Excellent column, Eva. A necessary response and invitation to dialogue within the community. Kol hakavod.
Thank you Eva for also calling for dialogue. In the meantime, this week more rights are being taken away from those not taking part in this experimental injection. Democracy is fading away here more and more every day. In the Parliment is asked for the actual statistics of who is occupying the hosptial beds and the ex-government refuses to share this information. Why? Will this prove their scapegoating of the non injected is a hoax? In England and Belgium these new statistics are openly shared and injected are occupying more than half of the hospital beds. This trend breaks the reasoning of Rutte and de Jong. These are dangerous times which Tamarah correctly warned us of. As Jews we must have an extra sensitive nose for discrimination and not fight with one another about who owns the monopoly of the memory of our families victims in the Holocoaust. Tamarh did not use the H -word in her speech, only the 1930's which lead to these atrocities. Let us stand together as many Jews and Jewish orginisations did for Biafra and as Rabbi Avraham Heschel marched next to M.L.King Jr. Our generation was raised with "Never Again" and Justice Justice you should pursue. Let us work together to end this nightmare and stop fighting with one another. We all know the joke that two Jews on a deserted island build three synagogues, but these are too serious times to engage in intellectual word fights. Once again thanks for you call for dialogue and unity - Sid Bachrach
Ik kan eerlijk gezegd geen touw vastknopen aan dit warrige verhaal.
Je breng nuancering aan. Dat is goed. Maar de Bonifatius-Taliban vergelijking gaat ook moreel mank. De een wil heidenen vreedzaam bekeren, de anderen willen de geschiedenis wegvagen en anders-gelovigen vernietigen: culturele en vleselijke genocide. Maar ja, de familieleden van Bonifatius zijn al lang dood dus wie beklaagt zich daar nog om?
Nee, kennelijk heeft Rabbijn Tamarah B. Dat zelf niet voorzien. En daar gaat t nou juist om....dat zij kennelijk totaal niet in de gaten heeft wat zo een uitspraak, zelfs als zij die in een bepaalde context doet, teweeg brengt bij onze gemeenschap en ook anderen. Maar vooral bij ons. Zo heeft ze het niet bedoeld? Was de vergelijking met het Nazi regime dan per ongeluk?? Foutje bedankt van de rabbijn? Ik ben me helemaal kapot geschrokken van haar woorden.....en erg teleurgesteld door deze verbale misstap. Eerst met haar in gesprek gaan? We zijn nu een volle week verder.....misschien ligt t aan mij, maar van rabbijn T heb ik niets meer vernomen, geen uitleg, excuus of weet ik veel...ik ben nog steeds geschokt!
Respons op Maurits van Zuiden: Ik zocht het maar eens op. In het Historisch Nieuwsblad nr. 5 uit 2005, vond ik dat van de vroegste Middeleeuwse geschiedenis in het gebied Friesland weinig bekend is. Dat gebied besloeg trouwens een groot deel van noordoost Nederland, zoals Benima ook schrijft. Van de tijd dat Bonifatius en Willibrord naar Friesland kwamen om de heidenen te kerstenen is meer bekend.Over de periode van het heidendom in de vroege Middeleeuwen is weinig bekend. Alle teksten uit die tijd zijn geschreven door christenen, dus we kunnen het heidendom alleen bestuderen door de bril van de christelijke tegenstanders. Die waren mordicus tegen heidense praktijken, die ze karakteriseerden als smerig en goddeloos: de goden van de heidenen waren afgoden, valse goden, fantasmen. De heidenen waren bezeten door de duivel en hun leer was een dwaalleer, schreven de christelijke auteurs. Zodra het christendom ook maar enigszins voet aan de grond had gekregen, werd het heidendom afgedaan met een scheldwoord als ‘ketterij’. Over de eerste fase van het kersteningsproces weten we iets meer. De beruchtste gebeurtenis uit die periode, de moord op Bonifatius, is bijvoorbeeld goed gedocumenteerd. Een jaar of zes na de moord, rond 760, beschreef de Angelsaksische geestelijke Willibald vanuit Mainz het leven van Bonifatius, waarbij hij gebruikmaakte van ooggetuigenverslagen. Volgens Willibalds heiligenleven voer Bonifatius met zijn metgezellen vanuit Mainz over de Rijn naar Friesland. Daar aangekomen verwoestte hij waar nodig heidense plaatsen en afgodsbeelden, bouwde kerken en doopte grote aantallen mannen, vrouwen en kinderen." Heilige plaatsen en afgodsbeelden verwoesten is helemaal niet 'vreedzaam bekeren' !
It is very sad to read Marja Visser-Wijnschenk 's reaction and articles against Tamarah printing in this week's N.I.W. We have a very sensitive historical nerve which has traumatized our people. Victor Frankl wrote in his book Man's Search for Meaning how this trauma divides us after his concentration camp was liberated. There was the choice to run directly to the next town trampling over a wheat field or there was the choice to to take the longer route around the wheat field. Many of us are so traumatized we don't even see the wheat field. Instead of critics responding to Tamarah's warning of Ab Osterhaus wishing to send the non-injected to an island and de Jong calling the non-injected a threat to the national health of our people, all that is discussed is Tamarah's right to draw comparisions to the 1930's. Tamarah would not have made these comparisions if Osterhaus and de Jong had not made these statements. Our own Dr.. Marcel Levi spoke on a radio interview (Radio 1 - Friday the 22nd of October) refuting de Jong's claim that the non injected were the sole cause of the hospitals' problems. As Jews who know what scapegoating is, (we were even blamed for the Black Plague in the Middle Ages since Jews were hygenic and less infected) if we can see the wheat field Frankl describes, then we should be extra alert to any possible form of discrimination in our society. It is too easy just to blacklist Tamarah for her concerned warnings. She too lost family in the Holocaust and for this reason she speaks out her concerns. Our people have reached an absurd stalemate with the question who has the right to the rememberance of our shared suffering? It is time to stop fighting one another, everyone's wound is legitimate. Yes, Covid is a nightmare for all of us and it would be great if there was one simple answer to its diasapperance. But to create a new scapegoat, the non-injected, and give them all the blame will not just make Covid go away. The injected are carrying the virus as well and the injections coverage keeps wearing off. Our daily prayer Shema, asks us to Listen. The question is can we still listen to one another and pursue our task to live in harmony as brothers and sisters?
Dank je Eva, voor je artikel. Ik heb de rede gelezen en die rede is heel diepzinnig en poogt te ontmaskeren welke gevaren er zijn vandaag de dag. Ze zegt het als Jodin. Dat is dus ervaringsdeskundig. Of het verstandig was? Dat ene fragment lijkt op een uitglijder. Ontsporing in het vuur van het betoog? Of bewust om wakker te schudden? Benima is een groot geleerde en verstaat de kunst te ontmaskeren. Maar dit verdiende een betere uitleg of zwijgen. Gesprek met haar en niet over haar lijkt mij zeer waard om haar recht te doen. Zij is het waard. Met vriendelijke groeten, Jantine de Jong

Columns 2024

Columns 2023

Columns 2022

Columns 2021

Columns 2020

Columns 2019

Columns 2018

Columns 2017

Columns 2016

Columns 2015

Columns 2014

Columns 2013

Columns 2012

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.