Familie als Hotel California?

Renée Citroen

vrijdag 19 februari 2016

Wat Martijn Katan zei in NRC (28 november 2015): "Jodendom is als Hotel California: You can check out any time you want, but you can never leave", deed mij eerst glimlachen, maar het voelde toch helemaal to the point. Je hoort erbij, of je wilt of niet. Zo is het ook met familie.

Toen ik een ver familielid vertelde over onze familievereniging Berith Salom, die dit jaar 155 jaar bestaat en waarin de afstammelingen van de negen kinderen van onze stamouders Salomon en Sara Spanjaard verenigd zijn, stuitte ik op een muur van onbegrip.
Ze had niets met familie. Ze koos liever haar eigen 'familie', want relaties onderhouden alleen omdat het familie is, daar zag ze het nut niet van in.

Waarom vind ik dat familiegevoel zo mooi en word ik er vrolijk van als ik op onze jaarlijkse familiedag en het vijfjaarlijkse lustrumweekend zoveel mensen ontmoet, waarmee ik een band voel, ook al ken ik ze nauwelijks?

Ik ben opgegroeid zonder grootouders en tante van vaderskant. De oorlog. Het zwijgen. Maar mijn vader was misschien juist daarom een enthousiast genealoog en noemde iedereen die maar in de verste verte aan ons verwant was 'me neef'. Dat doe ik nu ook. In Joodse kring wordt daarom vaak verzucht: “jij bent ook familie van iédereen”. En dan leg ik uit dat als je maar goed in het verleden graaft en niet alleen je directe verwanten opzoekt, maar ook hun broers en zusters en hun nazaten, bijna iedereen zo'n grote familie heeft.
Je hoort vaak de opmerking: “Ik heb niemand meer na de oorlog.” “Maar ieder mens wordt geboren met heel veel familie, dood én levend,” zegt mijn zus Denise, die ook genealoog is. “Als je vijf generaties teruggaat, heb je al 32 voorouders. Hun identiteit is onlosmakelijk verbonden met de onze en die van hun nazaten dus ook.”

Nu hebben wij het geluk dat er een familievereniging is, waarvan het stamboek (op internet) wordt bijgehouden, waardoor alle negen takken gedocumenteerd zijn. Dan heb je véél familie. En dat vind ik dus prettig.

Een neef uit Amerika mailt dat hij een weekend in Amsterdam is: 'let's meet'. En dan ontmoet je een onbekende die lijkt op een van de vele andere neven en met wie het gezellig praten is over zijn ouders, de mijne, en onze andere familie. En natuurlijk moet ik hem opzoeken als ik in San Francisco ben. Natuurlijk.

Maar dat familiegevoel, waar komt het vandaan? Is het typisch Joods? Had je als je op de vlucht was voor een pogrom, een veilige plek nodig, die alleen door familie kon worden gegarandeerd? Is het de oorlog, waarin de familie werd weggevaagd en je je dus nu vastklampt aan alle neven en nichten? Is het een oeroud gevoel dat in de genen zit, met de Tora in gedachten, waarin eindeloze familie-opsommingen staan?

Ik denk van alles een beetje. De irritatie over mijn vader die een wildvreemde 'familie' noemde, waar we op vakantie naar toe moesten en waar we ons als kind een middag zaten te vervelen, of erger, met onbekende kinderen die ook liever wat anders hadden gedaan, moesten spelen, is over. Mijn kinderen heb ik nooit meegesleept naar verre familie, maar ze zijn wel geïnteresseerd in de familievereniging en lezen ons familieblad met belangstelling.
En ja, familie is ook moeilijk. Een recent onderzoek toont aan dat een groot aantal mensen (circa 40%!) geen contact meer heeft met een of meerdere familieleden. Na de dood van een ouder breekt de familieband vaak. Kinderruzies die nooit zijn opgelost, jaloezie, de erfenis, je wordt er treurig van.

Mijn verre familielid, dat zelfs niet zo genoemd wil worden, zal dat als bewijs zien dat je maar beter je eigen 'familie' kunt kiezen. Maar ik voel sterk de kracht van het gebed ledor wador: 'van generatie op generatie spreken we van de grootsheid en heiligheid van God'. Dat betekent voor mij ook: geef de tradities door, vergeet je verleden niet. Dat kan op je eigen manier en je doet het soms zonder het je zelf te realiseren en soms tegen beter weten in. Maar familie is echt als Hotel California: 'This could be heaven or this could be hell': het is wat je er zelf van maakt.

Reageren op dit item is niet meer mogelijk.
WAT EEN LEUK STUKJE ! Dank!

Columns 2024

Columns 2023

Columns 2022

Columns 2021

Columns 2020

Columns 2019

Columns 2018

Columns 2017

Columns 2016

Columns 2015