Disproportioneel

Naud van der Ven

vrijdag 17 november 2023

Eva Peek schreef deze week dat het haar tegenviel hoe weinig we collectief hebben geleerd van de Sjoa. Bijna tachtig jaar van herdenkingen en reflectie op medeplichtigheid en op het gemak waarmee destijds de uitroeiing van Joden kon plaatsvinden, hebben niet geleid tot “een breed gedragen, verfijnde kennis van antisemitische stereotypen.” Dat stelt haar teleur, want daar had ze op gehoopt.

Ik moet zeggen, ik ben het niet helemaal met Peek eens. Het valt mij niet tegen wat ik tegenkom in landelijke kranten en nieuwszenders (ik heb het dus nadrukkelijk niet over social media). De betere journalisten zouden het kunnen laten bij het afzetten van het aantal slachtoffers van Palestijns geweld (tegen de 1.600, inclusief gesneuvelde militairen) tegen het aantal slachtoffers van Israëlische bommen (meer dan 10.000), en vervolgens inzoomen op de disbalans. Dat gebeurt zeker ook, maar daarnaast is er opmerkelijk veel oog voor de vernietigende doorwerking van eeuwenlange uitsluiting en vervolging, uitmondend in de poging tot totale vernietiging.

De door generaties heen opgebouwde en bijna tot genetische aanleg gegroeide getraumatiseerdheid vertegenwoordigt in zijn akelige diepte net zo goed een disbalans waar we mee te dealen hebben. Niet alleen Joden, maar ook, of juist, die (westerse) samenlevingen die eeuwenlang de trauma’s hebben gevoed. De kennelijk gevoelde noodzaak – op zijn minst in de betere journalistieke kringen – om dat te benoemen kan verklaren waarom er de afgelopen maand betrekkelijk veel redelijk diepgravende artikelen verschenen over (de geschiedenis van) antisemitisme, evenals genuanceerde interviews over Joodse angsten en trauma’s die als uit het niets dezer dagen levensgroot tevoorschijn komen.

Ter vergelijking: in 1940 zou ik voor de ‘betere journalistieke kringen’ niet hebben willen instaan qua opvattingen over Joden, zeker niet voor het confessionele deel van die kringen. Cleveringa was met zijn opvattingen een uitzondering op de regel. Joodse stereotyperingen werden, ook door de ‘weldenkenden’ van toen, voor zoete koek geslikt. Het lijkt erop dat decennia van herdenkingen hier nu voor een breder blikveld zorgen. Daar staat tegenover dat het klassieke antisemitisme zich, onder andere door de huidige gebeurtenissen, in rap tempo over andere delen van de wereld verspreidt.

Reageren op dit item is niet meer mogelijk.
Om te spreken van een disbalans tussen aantallen slachtoffers, is een nogal morbide vergelijking. De oorzaak is dermate gecompliceerd dat louter cijfertjes geen recht doen aan de werkelijkheid. Over de kwaliteit van de berichtgeving in de pers valt te twisten. Echter, heeft u wel eens gelet op het enorme verschil in kwantiteit, d.i. de aandacht die er is voor Palestijns leed versus Israëlisch?
Beste Naud, ook na meerdere keren lezen van uw column, ik kan de essentie ervan voor mezelf niet duidelijk krijgen. En dat spijt me, want tegelijkertijd voel ik dat uw boodschap belangwekkend is. Misschien een korte verheldering? Jet
Hallo Jet, Dank voor je bericht. Ik weet niet precies waar de onduidelijkheid zit. Maar ik probeer te zeggen dat het met de ellende in Gaza voor de hand ligt dat de journalistiek zich vooral richt op de grote aantallen gedode Palestijnen in vergelijking met de aantallen gedode Israëliërs, want die disbalans is natuurlijk vreselijk. Dan zou makkelijk vergeten kunnen worden dat aan Joodse kant een diepgewortelde angst bestaat over het bestaansrecht van Joden op deze wereld. Uitgekotst in Europa tijdens de Sjoa hoeven ze maar één oorlog te verliezen in het Midden-Oosten om hun angst bewaarheid te zien worden. Die angst zit dieper dan wat een gemiddelde Nederlander, Fransman of Amerikaan aan bestaansangst kent. Dus ook dat is een disbalans, en weliswaar van een ander karakter dan die van de aantallen doden, maar net zo goed vreselijk. Het doet mij goed dat veel achtergrondartikelen daar ook oog voor hebben. Groet, Naud
Hallo Jet, Dank voor je bericht. Ik weet niet precies waar de onduidelijkheid zit. Maar ik probeer te zeggen dat het met de ellende in Gaza voor de hand ligt dat de journalistiek zich vooral richt op de grote aantallen gedode Palestijnen in vergelijking met de aantallen gedode Israëliërs, want die disbalans is natuurlijk vreselijk. Dan zou makkelijk vergeten kunnen worden dat aan Joodse kant een diepgewortelde angst bestaat over het bestaansrecht van Joden op deze wereld. Uitgekotst in Europa tijdens de Sjoa hoeven ze maar één oorlog te verliezen in het Midden-Oosten om hun angst bewaarheid te zien worden. Die angst zit dieper dan wat een gemiddelde Nederlander, Fransman of Amerikaan aan bestaansangst kent. Dus ook dat is een disbalans, en weliswaar van een ander karakter dan die van de aantallen doden, maar net zo goed vreselijk. Het doet mij goed dat veel achtergrondartikelen daar ook oog voor hebben. Groet, Naud
Beste Naud, reuze dank voor uw toelichting. Ik heb nu voldoende handvatten om me hier verder in te verdiepen. Jet

Columns 2024

Columns 2023

Columns 2022

Columns 2021

Columns 2020

Columns 2019

Columns 2018

Columns 2017

Columns 2016

Columns 2015

Columns 2014

Columns 2013

Columns 2012

Columns 2011

Columns 2010