Twee weken geleden schreef ik voor Crescas een column naar aanleiding van de moord op de Franse leraar Samuel Paty en de reacties hierop op social media. De kern van mijn boodschap was dat het belangrijk is zorgvuldig om te gaan met vrijheid van meningsuiting. Als je cartoons toont, zoals Samuel Paty deed, om het gesprek aan te gaan of om problemen aan de kaak te stellen, moet dat altijd kunnen. Het is echter niet nodig om cartoons te laten zien puur en alleen om mensen te kwetsen en ‘omdat het kan’.
De reacties op mijn column, vooral via FB, waren heftig. Ik werd beschuldigd van “blaming the victim” en het inperken van vrijheid- van meningsuiting. Iets wat totaal niet mijn bedoeling was. Allereerst is geweld nóóit, maar dan ook nóóit, de oplossing. Als je het niet met iemand eens bent of als iemand je kwetst, kan je dat op een vreedzame manier laten weten. (Iets wat zover ik weet gebeurde bij de demonstratie in Arnhem of bij opiniestukken die in de media voorbijkwamen).
Je moet alles bespreekbaar kunnen maken. Of het gaat over antisemitisme, homohaat, islamhaat of juist angst of kritiek op ‘de ander’. Ik vertel ook voor een klas met veel moslimleerlingen dat ik Joods en een linkse zionist ben, dat ik mij zorgen maak over antisemitisme. Maar ik ga wel in gesprek. Als je je zorgen/angsten op een open, reflectieve manier aankaart ontstaat er een open gesprek. Dit was zover ik begreep ook het doel van Samuel Paty. Zijn moord kwam dan ook dichtbij. Ook ik heb te maken gehad met bedreigingen. Wat er met hem gebeurde is een van mijn grootste nachtmerries.
Ik denk dat je met mensen/leerlingen in gesprek moet gaan. Wanneer je meer van elkaar weet, kun je elkaar beter begrijpen en daardoor dichter bij elkaar komen. Ik zou zelf de cartoons niet laten zien in de klas, want uit mijn gesprekken met islamitische vrienden van mij weet ik dat het pijn doet. Omdat Mohammed de belangrijkste profeet is en omdat hij dood is. In de islam moet je over een overleden persoon niet spreken of goed. Hij kan zichzelf niet meer verdedigen. Door wel de cartoons te laten zien komt er niet opeens een open gesprek over problemen zoals terrorisme of geweld tegen vrouwen. Je wekt alleen nog meer haat en onbegrip op. Je raakt je leerlingen kwijt en het wekt aan de verschillende kanten alleen maar meer polarisatie op. Het is zowel in het klaslokaal als in de maatschappij in het geheel belangrijk dat mensen zich veilig voelen. Dit betekent niet dat we pijnpunten niet moeten bespreken, juist wel! Maar wel op een respectvolle manier.
Wellicht ten overvloede: dit betekent niet dat iemand die wél kiest voor die weg, geweld verdient. Geweld moet hoe dan ook, altijd worden bestreden.
