Joodse powervrouwen
Van bijbelse tijden tot de moderne geschiedenis: moedig vrouwelijk leiderschap is er altijd geweest
Gepubliceerd op: 19 mei 2022
Alle vroege Bijbelse leiders - de patriarchen, priesters, profeten, koningen, rechters en legeraanvoerders - werden, zo zeggen de teksten, volgens goddelijk plan gekozen om het Joodse volk op verschillende momenten in zijn geschiedenis te leiden. Vrouwen spelen daarin een op het eerste gezicht ondergeschikte rol: ze zijn echtgenote, moeder, rechterhand van de man, profetes en lerares. Ze worden voorgesteld als prototypes van zelfopoffering, altruïsme en vroomheid, een echte rol als leider hebben ze niet. Hoe belangrijk ze ook waren, ze bleven onder de radar. Maar waar het vele Bijbelse vrouwen niet aan ontbreekt, is het lef om onafhankelijke beslissingen te nemen.
En dan komt Dewariem 17:15, waarin staat dat er een koning moet worden aangesteld die afkomstig is "uit de kring van je broers", waarmee een vrouw als leider dus wordt uitgesloten. Later zou de betekenis van deze tekst enerzijds nog strikter (Maimonides) en door anderen juist ruimer worden uitgelegd.
Het was voor vrouwen hoe dan ook een uitdaging om een zichtbare vorm van leiderschap te realiseren in een maatschappij waarin scholing voor leidinggevende posities was voorbehouden aan mannen.
Maar de geschiedenis laat zien dat vrouwen, zelfs in tijden dat zij geacht werden in een door mannen gedomineerde maatschappij een ondergeschikte plaats in te nemen, zich niet lieten beperken. Soms werden ze door omstandigheden gedwongen zelf het heft in handen te nemen, anderen kozen er bewust voor een pioniersrol te vervullen.
Twee van hen zet Crescas in juni 2022 in de schijnwerper: de zestiende-eeuwse ondernemende zakenvrouw Doña Gracia Nasi en verzetsstrijder Hannah Szenes die haar moed in 1944 met de dood moest bekopen.
