Drie joodse herkomsten

Heijermans’ Ghetto in 1906 opgevoerd in Odessa

Gepubliceerd op: 22 april 2021

Drie joodse herkomsten
Heijermans’ Ghetto in 1906 opgevoerd in Odessa

Anne-Ruth Wertheim, Rudi Künzel

Hilversum: Uitgeverij Verloren, 2021
Aantal blz.: 200
ISBN: 9789087048921

In 1905 woedde in de stad Odessa een pogrom waarbij honderden Joden werden vermoord. Desondanks aanschouwde de Amsterdamse Jood Jonas Wertheim daar nog geen jaar later een Russische vertaling van het toneelstuk Ghetto van Herman Heijermans. Hoe kon dit stuk, met een uitgesproken Joods thema, op dat moment worden opgevoerd in deze stad? Wat zegt dit over de verhoudingen tussen de Joden en de niet-Joden die er leefden?
In het toneelstuk poogt de zoon van een vrome Joodse lompenhandelaar afstand te nemen van zijn herkomst. Zo verbeeldde Heijermans zijn pleidooi de grachten tussen groepen mensen te dempen, de grachten van de wederzijdse haat. Drie joodse herkomsten spiegelt deze tendens aan de pogingen van Jonas Wertheim en zijn vrouw om met hun Joodse herkomst te breken.
Op kundige wijze traceren Anne-Ruth Wertheim en Rudi Künzel de sporen van het echtpaar in Odessa, St. Petersburg, Berlijn en Nederland. Ook brengen zij in kaart hoe Ghetto in Nederland werd ontvangen en hoe het stuk daar de gemoederen in beroering bracht.

Publiciste Anne-Ruth Wertheim (1934, Jakarta) was werkzaam als lerares biologie en spande zich in voor onderwijsvernieuwing. Haar onderzoek naar het wezen van het racisme begon met haar eigen ervaringen in een Japans oorlogskamp en de geschiedenis van haar Joodse familie in Europa, maar ook met de lessen van haar vader, de socioloog Wim F. Wertheim (1907-1998). Hij onderscheidde twee soorten racisme: uitbuitings/koloniaal racisme (gebaseerd op neerkijken en minachting) en concurrentie/cultureel racisme (gebaseerd op afgunst, wantrouwen en angst). Wertheim woont met haar levensgezel en mede-auteur en journalist Rudi Künzel in Amsterdam.


Nieuwsbrief

Volg ons en blijf op de hoogte! Schrijf je hier in voor onze nieuwsbrief en wij zorgen dat je niks mist.

Bekijk nieuws overzicht

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.