Lanzelot: een opera van Paul Dessau

Gepubliceerd op: 2 februari 2023

De sprookjesopera Lanzelot van Paul Dessau ligt voor het eerst in de winkel. Dessau baseerde zijn opera uit 1969 op het sprookje De draak van de Russische auteur Evgeni Schwarz. Toneelschrijver Heiner Müller maakte er samen met Ginka Tcholakova een bewerking van en schreef het libretto.

De Duitse componist en dirigent Paul Dessau (1894-1979) was de zoon van een Joodse tabakswinkelier uit Hamburg. Al heel vroeg kreeg hij muzieklessen van zijn grootvader, een chazzan in de synagoge. De jonge violist stond op zijn elfde voor het eerst op het podium. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vluchtte hij naar Frankrijk en leefde daar onder verschillende schuilnamen. Na de oorlog woonde hij in een voorstadje van Berlijn, in het door de Sovjet-Unie bezette Oost-Duitsland. Politiek gezien was hij loyaal aan het regime in de DDR, maar hij schuwde ook de kritiek niet.

Zijn keuze voor een bewerking van De draak past in die opstandige houding. Dit Russische sprookje gaat over een draak die het volk bevrijdt van een cholera-epidemie. Het wezen groeit uit tot de leider van een totalitair regime, maar is geliefd bij zijn onderdanen omdat hij zorgt voor orde en welzijn. Dan staat de ridder Lanzelot op. De held van het verhaal roept op tot verzet tegen de machthebbers. Maar is de bevolking wel klaar voor een revolutie? Sovjet-leider Josef Stalin wilde niets van het sprookje of een bewerking ervan weten en verbood iedere uitgave of uitvoering.

Eerste uitvoering

Stalin overleed in 1953 en de tijden veranderden. Zozeer zelfs dat de Oost-Duitse autoriteiten de première van de opera Lanzelot door de vingers zagen. Zo kon het publiek in december 1969 in de Staatsopera van Oost-Berlijn kennismaken met het sprookje van De draak. De productie was in handen van Ruth Berghaus, de echtgenote van Paul Dessau. De muziek was modern en de boodschap provocerend, maar net binnen de grenzen van het politiek toelaatbare.

Lanzelot is tijdens Dessau's leven slechts drie keer opgevoerd. Daarna raakte het stuk in de vergetelheid. Ook zijn er nooit concertregistraties gemaakt. Pas in 2019, vijftig jaar na de dood van de componist, verscheen de opera opnieuw in het theater van Weimar, uitgevoerd door het Deutsches Nationaltheater en de Staatskapelle Weimar. Een Duitse recensent noemde de uitvoering "de herontdekking van het jaar." Een tournee langs verschillende zalen zat er vanwege de coronapandemie niet meer in.

Dat maakt deze live registratie uniek. De boodschap is nog steeds actueel.

CD Lanzelot: Oper Von Paul Dessau
Label: MDR Klassik
ISBN: 4022143234483

Nieuwsbrief

Volg ons en blijf op de hoogte! Schrijf je hier in voor onze nieuwsbrief en wij zorgen dat je niks mist.

Bekijk nieuws overzicht

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.