De zaak Spinoza - update
Het verbod op Spinoza en zijn gedachtegoed is nog springlevend.
Gepubliceerd op: 2 december 2021
Professor en Spinoza-specialist Yitzhak Y. Melamed van de gerenommeerde Johns Hopkins University in Baltimore is niet welkom in de Portugese synagoge in Amsterdam waar hij voor zijn werk filmopnamen wilde maken, dat kan inmiddels niemand meer zijn ontgaan. Joseph Serfati, de rabbijn van de Portugees-Israëlietische Gemeente (PIG) heeft de befaamde wetenschapper per brief laten weten dat hij niet naar binnen mag. De grond voor dit besluit ligt in de cherem (ban) die in de zeventiende eeuw door de PIG tegen filosoof Baruch de Spinoza is uitgevaardigd. Melamed mocht zich dus bij zijn studieobject voegen.
Prof. Melamed had zelf de gewraakte brief op zijn Facebookpagina gezet, waarna die, voorzien van pittig commentaar, op alle sociale media breed werd gedeeld.
Deze opzienbarende zaak werd niet alleen door Jonet opgemerkt en gevolgd: tal van Nederlandse (o.a. Trouw en NRC) én buitenlandse media pikten het nieuws op. De schok van Melameds eerste bericht klinkt door in de eerste reactie van JCK-directeur Emile Schrijver.
De reactie van het bestuur van de PIG liet niet lang op zich wachten. Eerst werd een brief gestuurd naar de leden van de gemeente, en aan professor Melamed lieten de parnassiem weten dat hij "welkom is, zoals elke bezoeker, ongeacht zijn of haar achtergrond en/of overtuiging.” De professor mag dus wel naar binnen, maar filmen? Nee, dat dan weer niet.
Het NIW heeft de hele affaire al op 30 november besproken in het artikel Verbijstering over Serfaty. Daarin wordt ook enkele malen het symposium ‘De Casus Spinoza' genoemd, dat op zondag 6 december 2015 plaatsvond in De Rode Hoed in Amsterdam.
Initiator van het symposium was Crescas, en mede dankzij de vakgroep Hebreeuws en Joodse studies van de UvA en Ronit Palache werd het een groot succes. Niet alleen kwamen vele gerenommeerde Spinozisten aan het woord, zelfs de originele cherem was, goed beschermd door een perspex box, aanwezig, en werd in zijn geheel voorgelezen.
Alle lezingen van het symposium zijn terug te vinden op de YouTube pagina van Crescas.
Een van de sprekers was professor Irene Zwiep. Zij geeft bij Crescas, in samenwerking met het Genootschap voor de Joodse Wetenschap in Nederland, op 15 mei 2022 de lezing Een briljante tijdverspilling?, waarin ze Spinoza en zijn verhouding tot het Hebreeuws bespreekt.
Kort na het sluiten van de nieuwsbrief plaatste Emile Schrijver op zijn Facebookpagina de brief die hij als algemeen directeur van het JCK, waartoe ook de Snoge behoort, samen met Michael Minco, voorzitter van het college vab Parnassiem, aan professor Melamed stuurde. Deze is inmiddels voor iedereen te lezen.
