Boekennieuws
Joodse schrijvers en hun boeken, boekpresentaties en ander nieuws uit de wereld van het boek
Gepubliceerd op: 15 september 2022
Edward Hopper (1882-1967): Compartment C, Car 293 (1938)
Adviezen van dé slaapexpert
Hans Hamburger
Hilversum: Uitgeverij Lucht, 2022
Aantal blz.: 270
ISBN: 9789493272095
Ook als e-book verkrijgbaar
"Sleep is overrated" schreeuwen de T-shirts van een bekende koffieketen. We genieten op festivals, waarbij we wakker blijven op harde beats of desnoods met behulp van een pilletje. In onze 24/7 maatschappij, waarin je zelfs middenin de nacht een wc-borstel kunt kopen, valt slaap uit de toon. Is het niet gewoon zonde van onze tijd? "Het belang van slaap wordt enorm onderschat", brengt neuroloog Hans Hamburger daar tegenin. "Slaap is net zo belangrijk voor je gezondheid als eten, drinken en ademen." Puttend uit veertig jaar zorg, onderzoek en ervaring als slaapspecialist, legt hij uit waarom slapen zo essentieel is. Dat het ervoor zorgt dat we echt wakker zijn en gezond blijven, lichamelijk en mentaal. Hans Hamburger was een bevlogen neuroloog en voorvechter van slaapzorg en slaaponderzoek. Hij opende in 1986 het Amsterdam Slaap Centrum, het eerste Nederlandse onderzoekscentrum naar slaap en slaapstoornissen. De kennis die dat heeft opgeleverd kan iedereen helpen om goed te slapen.
Hans Hamburger was neuroloog-somnoloog. Hij zag het als zijn missie om zijn kennis over slaap en slaapgeneeskunde over te brengen aan vakgenoten en aan het algemene publiek. Jarenlang is hij voorzitter geweest van de Nederlandse vereniging voor Slaap Waak Onderzoek (NSWO) en hij stond aan de wieg van het eerste Slaapcentrum van Nederland. Hans Hamburger wijdde zijn leven aan slaapgeneeskunde. Dit boek is de laatste bijdrage aan zijn levenswerk.
Hans Hamburger overleed op 14 februari 2021 op 71-jarige leeftijd. Vlak voor zijn overlijden kon hij zijn manuscript voltooien. Zijn halfzus en schrijver Babette Porcelijn heeft het boek vervolgens afgemaakt.
In haar maandelijkse column op Jonet.nl schrijft Femmetje de Wind dat ze van plan is een boek te maken dat een beeld moet geven van de talrijke manieren waarop Joodse families in Nederland de jaren ’40-’45 zijn doorgekomen, maar verteld met de stem en de blik van kinderen anno nu.
Huiswerk
“Mam, juf Judith heeft gevraagd of ik het oorlogsverhaal van opa kan opschrijven?” Mijn dochter uit groep acht kwam thuis met deze huiswerkopdracht.
Mijn vader, die 21 jaar was toen de oorlog uitbrak, leefde toen al ruim tien jaar niet meer. Maar ik kende zijn verhalen door en door. En zo goed als het ging probeerde ik met haar het verhaal van opa te reconstrueren. “Wat at opa in de oorlog? Waarom liet hij zijn moeder achter toen hij de trein uit sprong? Was hij op dat moment bang?” En hoewel ik gedrenkt ben in mijn vaders oorlogsverhalen, wierp haar perspectief weer nieuw licht op de zaak. Was mijn vader er nog maar om haar vragen te beantwoorden.
Een paar maanden later kreeg mijn dochter het resultaat mee naar huis: een boekje met 29 verhalen, getuigenissen, gedetailleerde verslagen en ook interviews met overlevenden, want er zijn nog steeds mensen die de Sjoa hebben meegemaakt en daarover kunnen en willen vertellen. Ik bladerde er doorheen: oma werd gered omdat Aus der Fünten in de kapperszaak van haar ouders kwam. Opa kon vluchten omdat hij bij het oversteken van de grens naar Zwitserland geluk had dat het regende, de Duitse herdershonden konden zijn sporen niet ruiken. Oma moest in Bergen Belsen steeds maar op appèl staan terwijl de Duitsers uren, soms dagen, bleven tellen. Ze was vijf, en begreep niet waarom. Een elf maanden oude baby, weggeven door zijn ouders aan een wildvreemde vrouw. Welke ouders doen zoiets, vraagt de nu bejaarde baby zich af in een interview met zijn kleindochter.
De verhalen raken me diep, mede omdat sommige met een bijna macabere onderkoeldheid aan het papier zijn toevertrouwd, zoals alleen kinderen dat kunnen.
Lees het vervolg van Femmetjes overdenking op Jonet.nl.
24 verhalen
Maurits Wertheim
Amsterdam: Elsevier, 1968
Aantal blz.: 164
Prenten aan de galg is een verzameling van de beste verhalen die Maurits Wertheim heeft geschreven. De galg uit de titel heeft niets te maken met de beul, maar alles met de volksverteller die in vroeger tijden - waarin Wertheim zich zo graag verdiept - de kermissen afreisde met zijn schavotje, waarop aan een galg prenten hingen. Bij die prenten vertelde hij verhalen aan het ademloos luisterende en kijkende publiek. Wertheim is net zo’n verteller, en hij geniet dezelfde ademloze aandacht als zijn naamloze voorgangers.
Trouw besprak het boek in de krant van 28 augustus 1956. "We zijn, wat het bedenken van merkwaardige titels betreft in de literatuur, met name in de poëzie, tegenwoordig wel iets gewend. Zodoende wekt een titel als 'Prenten aan de galg' geen bevreemding meer. Overigens is daar ook geen reden voor. Deze is namelijk ontleend aan de volksverteller, die vroeger de kermissen bezocht met een schavotje, waarop hij een galg had geplaatst, waaraan prenten hingen. Daarover vertelde hij dan. Wertheim is zulk een kennisreiziger in luxe-editie. Zijn verhalen bevatten de nodige dramatiek, humor en wijsheid en laten zich met grote interesse lezen. Vooral in de joodse verhalen is hij goed. Natuurlijk zijn er ook wel enkele zwakke verhalen in deze bundel en de praatjes, waarmede hij ze als een echte volksverteller bij het publiek inleidt, zijn niet altijd geslaagd. Ten slotte moet men van zulke lieden niet alles geloven. Dat hebben wij althans niet gedaan, toen hij ons probeerde wijs te maken dat een dominee bad voor de zielerust van een reeds ontslapene."
Wertheim zelf, volgens Het Parool "een zondagsschilder-met-de-pen", geeft in dichtvorm een verklaring van de titel van zijn verhalenbundel,
Zij leefden onder alle volken, sinds onheuglijke tijden.
Zij trokken door alle landen.
En vertelden van de mens, die een twee eenheid is,
geschapen uit goed en kwaad.
Zij kozen een vorm om hun verhaal te doen.
Soms een sprookje waarin moord en doodslag,
gewetenloosheid, hebzucht en leugen.
Maar de hoop op leven zonder angsten lieten zij.
Door te vertellen van een gelukkig einde.
Zij reisden te voet, later met kar en paard.
Zij werkten doelmatig.
Voor oor en oog te zanten.
Daarom hadden zij hun verhalen getekend op linnen of papier.
En hingen die aan een stok met een dwarslat.
Plaatsten zo de galg dreigend midden in het leven
als een waarschuwing uit het onderbewustzijn.
Zij zijn er nog. Ze zullen er altijd zijn.
De galg met daaraan de prenten.
Laat het nu toneel heten of televisie of een boek.
De sprookspreker blijft.
Met zijn vertellingen uit het leven.
Met zijn hoop en verlangen naar beter.
Te allen tijde.
Want vertellen is een gave Gods.
Geschonken met een bedoeling.
Je kunt Prenten aan de galg gratis lezen in de Joodse Bibliotheek van Crescas of downloaden naar je eigen tablet of computer.
Maurits Wertheim (1904-1968) was een Joods Nederlands schrijver. Wertheim begon te schrijven in de periode dat hij onderdook gedurende de Tweede Wereldoorlog en debuteerde in 1952 met de roman Isaäc de Fuentes. Prenten aan de galg was zijn laatste boek.
Recepten uit de Big Apple
Marc Grossman
Hilversum: Good Cook B.V., 2013
Aantal blz.: 272
ISBN: 9789461430984
Vertaald door: Anja Lombaert
Oorsponkelijke titel: New York Cult Recipes
Zin in een bagel, een cheesecake of een matza ball soup? In dit kookboek vind je maar liefst 130 typisch New Yorkse gerechten zoals ze in de 'Big Apple' zelf worden bereid. Van Silver Dollar Pancake, Tuna Melt, Cinnamon Rolls, Chicken Salad Sandwich en Pickles tot Egg in a Hole, Blueberry Cup, Brownies en Lemon Poppy Muffin. Het boek bevat een mix van recepten verzameld in diners, Joodse deli's, restaurants in Chinatown en typisch Amerikaanse junkfoodtenten, en zelfs gezond (ja heus!) Amerikaans eten.
Anouk (#FavourFlav) was erg over het boek te spreken en plaatste bij haar bespreking links naar enkele recepten.
Wil je New York, recepten uit de Big Apple kopen? Klik op de titel!
Marc Grossman is opgegroeid in Manhattan. Tegenwoordig woont hij in Parijs, waar hij eigenaar is van de biologische Bob’s Juice Bar en het eetcafé Bob’s Kitchen. Al jaren is Grossman erkend kookboekenauteur.
Aan Delicious magazine vertelde hij waarom hij het boek maakte.
