Antisemitisme
Hannah Arendt beschrijft de opkomst van het antisemitisme vanuit een filosofische benadering
Gepubliceerd op: 10 september 2021
Hannah Arendt
Amsterdam: Boom filosofie, 2021
Aantal blz.: 280
ISBN: 9789024432530
Vertaald door: Willem Visser
Oorsponkelijke titel: The Origins of Totalitarianism. Part 1. Antisemitism
Hannah Arendt beschrijft de opkomst van het antisemitisme in Centraal- en West-Europa in de late negentiende en vroege twintigste eeuw, en onderzoekt hoe deze ideologie kon leiden tot de grootste gruwelijkheden uit de twintigste eeuw. Antisemitisme is het eerste boek van een driedelige studie naar de filosofische oorsprong van het totalitarisme.
Dit hoofdwerk van Hannah Arendt heeft een beslissende invloed gehad op het denken over totalitaire regimes en op ons filosofische en politieke begrip van de terreur van de Holocaust. Met de opmars van autoritaire leiders en groeiende sentimenten van nationalisme en antisemitisme in onze tijd biedt Arendts werk niet alleen een historische analyse, maar vooral ook een waarschuwing voor de toekomst.
"De politieke ontwikkelingen in de twintigste eeuw hebben het Joodse volk in het centrum gebracht van een storm van gebeurtenissen: de Joodse kwestie en het antisemitisme, in termen van de wereldpolitiek betrekkelijk onbelangrijke verschijnselen, werden eerst katalysatoren van de opkomst van het nazisme en de totstandkoming van het Derde Rijk, vervolgens van een wereldoorlog met een weergaloze wreedheid en ten slotte van het ontstaan van de ongehoorde misdaad van genocide in het hart van de westerse beschaving. Dit boek is een poging om te begrijpen wat op het eerste en zelfs op het tweede gezicht gewoonweg verbijsterend leek."
Fragment uit het nawoord door Marli Huijer
"Het lezen van Antisemitisme en de erop volgende delen van The Origins of Totalitarianism is een avontuur dat ons door de onverschrokkenheid van onze reisleidster loswrikt uit het comfort van vanzelfsprekende denkwijzen en perspectieven opent die eerder ondenkbaar leken. Arendt spreekt via het denken de verbeelding aan, wat ruimte biedt om op nieuwe, veelvoudige manieren naar het verleden en de toekomst te kijken. Zo opent ze het zicht op de vele nieuwe wegen die we in het heden, dat ertussen ligt, kunnen bewandelen. Daar zitten vast ook wegen tussen die emancipatie en assimilatie in een nieuw begin laten eindigen. Want als er één wezen is waarvan we steeds weer een nieuw en misschien beter begin mogen verwachten, dan is dat volgens Hannah Arendt de mens."
Hannah Arendt (1906-1975) is een van de belangrijkste politieke denkers van de twintigste eeuw. De Duits-Joodse filosofe werd geboren in 1906 en groeide op in Königsberg. Ze studeerde filosofie onder Martin Heidegger en Karl Jaspers. Toen de nazi's aan de macht kwamen, vluchtte ze via Parijs naar de Verenigde Staten, waar ze bleef wonen tot haar dood in 1975. Arendts privéleven was nauw verweven met haar publieke leven en haar werk. Tegen de achtergrond van het fascisme is Hannah Arendts filosofie vooral een denken van vrijheid in politieke zin, een denken dat echter nooit volledig academisch is. Het voortdurend samengaan van denken en oordelen vormt de rode draad in haar werk. De geschiedenis is volgens haar niet te reduceren tot een uiting van de wil. In Arendts denken gaat het erom concrete situaties in de wereld te begrijpen en een aan de gang zijnde crisis te duiden. Haar ideeën waren nooit populair, ze stonden steeds dwars op de tijdgeest. Vooruitgang betekende voor Arendt een historicistische illusie en de sociale kwestie plaatste ze buiten de politiek. Ze bekritiseerde bevrijdingsbewegingen, het progressieve feminisme en andere vormen van 'slachtofferisme' en vreesde bij identificatie een beklemmende orthodoxie. Politiek handelen kan volgens Arendt nooit worden gebaseerd op een afgebakende doctrine zoals socialisme, liberalisme of conservatisme, maar moet uitgaan van de menselijke pluraliteit, van de veelheid aan mogelijke gezichtspunten in een zaak. Politiek handelen is de moeilijke kunst van het oordelen waarbij we rekening houden met de menselijke diversiteit in een gegeven historische situatie. Arendts discours over Israël en de Verenigde Staten, over het kwaad in de wereld, over terrorisme en wereldvreemdheid, maar ook over de kracht van de democratie hebben niets aan actualiteit ingeboet.
