Bij het overlijden van filmmaakster Heddy Honigmann

De gevierde en geliefde cineaste overleed zaterdag op zeventigjarige leeftijd na een lange strijd met ms en kanker

Gepubliceerd op: 26 mei 2022

De in Lima geboren Honigmann groeide op in Nederland en werd een van de belangrijkste filmmakers van ons land. In december 2021 werd haar laatste film uitgezonden in Het uur van de wolf: No Hay Camino (Er is geen weg), een ontroerende autobiografische documentaire waarvoor ze naar Peru reisde, het land waar ze opgroeide. Daar deelt ze herinneringen met oude vrienden, ontmoet ze mensen die ze een stem gaf in haar documentaires en bezoekt ze de plek waar het allemaal begon, haar geboortehuis. Alles onder het motto No hay camino - Er is geen weg, je maakt de weg al wandelend.

In de VPRO gids van 7 december 2021 verscheen een mooi vraaggesprek met Honigmann. In het NPO Radio 1 programma Kunststof vertelt Honigmann over haar road movie No hay camino, daags voor de première tijdens IDFA.

2Doc koos uit het werk van Heddy Honigmann zeven documentaires die je online kunt bekijken: Buddy, 100Up, No hay camino, Crazy, El olvido, Om de wereld in 50 concerten en Forever. 

Heddy Honigmann in haar autobiografische road movie No hay camino

Op 15 oktober 2021, bijna twee maanden vóór de documentaire op televisie zou komen, publiceerde het NIW een interview dat Achsa Vissel had met deze bijzondere vrouw. Dat gesprek is nu online te lezen.

Doortastende reizigster
"O echt? Liever niet", reageert filmmaakster Heddy Honigmann op het idee over haar Joodse achtergrond te praten. Jammer, want hoewel Honigmann (Lima, 1951) er niet terughoudend over is, spreekt ze weinig over haar jodendom. Ze heeft het liever over haar werk. Ondanks haar haperende gezondheid – bovenop de multiple sclerose die haar al jaren plaagt, lijdt zij aan kanker – gaat de stroom producties gewoon door. Afgelopen juni werd 100 up gepresenteerd, een film vol energieke honderdplussers. Nu volgt No hay camino (Er is geen weg), het best te omschrijven als een gefilmd zelfportret. Nadat Honigmann in tientallen films anderen in beeld heeft gebracht, richt zij de camera op zichzelf. Het bericht dat ze ongeneeslijk ziek is en misschien nog twee jaar te leven heeft, maakte veel los. Ze reisde af naar Peru, waar zij haar geboortehuis bezocht. In Nederland liet zij zich uitgebreid interviewen door mensen die in haar leven van belang zijn geweest, onder wie actrice Johanna ter Steege en schrijfster Kristien Hemmerechts. De titel komt uit een werk van de Spaanse dichter Antonio Machado (1875–1939): "Caminante, no hay camino, se hace camino al andar" (Reiziger, er is geen weg, je maakt de weg terwijl je loopt). Volgens Honigmann niet alleen toepasselijk op het ontstaansproces van de film, maar ook op het leven zelf.

Het idee voor No hay camino kwam van vaste producent Pieter van Huystee. “Hij stelde voor dat ik hoofdpersoon en regisseuse tegelijk zou zijn. Ik wist dat het een keer in mijn carrière moest gebeuren, maar het leek mij eng. Dat viel achteraf mee. Zelfs al kon ik me niet achter de camera verschuilen. Het klinkt raar, maar ik besefte vooraf niet dat het een film over mezelf werd. Er was geen duidelijk plan, behalve dat ik op reis zou gaan om die gesprekken te voeren, nu het nog kon. Bij de eerste montage zag ik het pas: dit is een portret van mij. Achteraf gezien goed, anders was ik misschien terughoudender geweest, voorzichtiger.” Met haar zoon Stefan van de Staak achter de camera, ontstond een associatief beeld van Honigmann, haar ideeën, films, vrienden en familiegeschiedenis.

Levende legende
In de documentairewereld geldt Honigmann als een legende, bekend om haar bezielde, dicht op de huid gefilmde werk. Na films als Metaal en melancholie (1993), waarin ze taxichauffeurs in Lima aan het woord liet, brak ze in 1996 internationaal door met O amor natural. Daarin vroeg ze oudere inwoners van Brazilië te reageren op de erotische gedichten van landgenoot Carlos Drummond de Andrade. De openhartige antwoorden leidden tot een verrassend document, waarin de hoofdpersonen zowel hun reactie op de gedichten als hun eigen ervaringen over het voetlicht brachten. Bewust koos ze niet voor jonge mensen. “Ik was bang dat ze giechelig zouden worden, het niet serieus zouden nemen. Oudere mensen hebben meer levenservaring, meer seksuele ontwikkeling. Zij kunnen hier iets wezenlijks over vertellen.”

Lees verder in Doortastende reizigster.

Item in samenwerking met NIW.
Logo samenwerking 'NIW'

Nieuwsbrief

Volg ons en blijf op de hoogte! Schrijf je hier in voor onze nieuwsbrief en wij zorgen dat je niks mist.

Bekijk nieuws overzicht

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.