De Joodse verlichting
De vierde aflevering in de serie: Klassiekers van de Joodse studies met historicus Bart Wallet.
Gepubliceerd op: 18 november 2020
De vierde lezing in de serie Klassiekers van de Joodse Studies die historicus Bart Wallet via Zoom zal geven, handelt over een cruciale periode in de Joodse geschiedenis, de Haskala, ook wel de Joodse Verlichting genoemd. Die speelde zich af in hetzelfde tijdvak als de Europese Verlichting, de achttiende-eeuwse intellectuele beweging waarbij wetenschappelijk denken vanuit rationalisme en empirisme centraal stond en waarin de basis werd gelegd voor een nieuw wereldbeeld, met de rede, wetenschap, onderwijs en sociale hervorming als basis.
Bart gebruikt The Jewish Enlightenment van de Israëlische historicus Shmuel Feiner als leidraad voor zijn verhaal. Daarin verbreedt professor Feiner het begrip Joodse Verlichting, laat hij zien hoe complex deze ontwikkeling was, en dat die tot op de dag van vandaag van invloed is.
Aanmelden voor de lezing De Joodse Verlichting, dinsdag 15 december om 20.00 uur, doe je op onze website.
Uitgangspunt voor de lezingen in de serie Klassiekers van de Joodse Studies zijn toonaangevende werken uit de Joodse geschiedwetenschap.
Meer informatie over Barts keuzeboek The Jewish Enlightment vind je hieronder.
Shmuel Feiner
Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2003
Aantal blz.: 456
ISBN: 9780812221725
Ook als e-book verkrijgbaar
Vertaald door: Chaya Naor
Oorsponkelijke titel: Mahpekhat ha-ne'orut
Aan het begin van de achttiende eeuw leefden de meeste Europese Joden in sjtetls met weinig bewegingsvrijheid of in stadsgetto’s, geïsoleerd van de dominante christelijke omgeving. Wetgeving, maar ook taal, tradities, gebruiken en kleding maakten contact vrijwel ondoenlijk.
Tegen het einde van de achttiende eeuw hadden Joden die uit dat maatschappelijke isolement waren gebroken, hun baard afgeschoren en spraken ze geen Jiddisj meer maar de taal van het land waar ze woonden. Ze begonnen deel te nemen aan de seculiere cultuur en omarmden gretig het rationalisme en de niet-Joodse educatie als aanvulling op de traditionele Talmoedstudie. De volledige maatschappelijke en culturele participatie van Joden in Europa en Amerika zou ondenkbaar zijn zonder de sociale en intellectuele revolutie die wij nu kennen als de Joodse verlichting, de ‘Haskala’.
The Jewish Enlightment behandelt de omwenteling die de Haskala gedurende de achttiende eeuw bewerkstelligde. Feiner concludeert op basis van tal van niet eerder onderzochte bronnen dat de Haskala de Joodse versie is van de Europese Verlichting en absoluut een plaats heeft in de ontwikkelingen in het Europa van de achttiende eeuw.
De Haskala is een waarachtig Europees fenomeen, en een dat beslist niet is beperkt tot het Duitse taalgebied.
De republiek der letteren in het Europees jodendom bood de Joodse maatschappij en cultuur een weg naar secularisering, waarmee de kiem werd gelegd voor Joods liberalisme en een moderne ideologie, en lokte tegelijkertijd een tegenactie uit van de orthodoxie die binnen de Joodse gemeenschap tot heftige controverses leidde.
De confrontaties van de Haskala met haar Joodse tegenstanders behoren tot de meest fascinerende hoofdstukken in de geschiedenis van de dramatische, traumatische botsing van het jodendom en de moderniteit.
Shmuel Feiner (1955) is hoogleraar Moderne Joodse Geschiedenis aan de Bar Ilan Universiteit en voorzitter van het Leo Baeck Instituut, beide in Jeruzalem.
The Jewish Enlightenment werd in 2004 bekroond met de Koret Jewish Book Award in History.
