Boeken en ander nieuws voor lezers en boekenwurmen

"Wat zou ik vinden in dit kind, dat de rol van stamhouder kreeg toebedeeld?"

Ivan Wolffers blikt "vanuit de wachtkamer van de dood" terug op zijn jeugd als stamhouder van een Joodse familie van wie de meesten tijdens de Tweede Wereldoorlog in de kampen zijn omgekomen. Als buitenstaander op de christelijke school haalde hij zijn rolmodellen en vrienden liever uit boeken, want zijn opa, oom en vader lijken in geen enkel opzicht op elkaar. Over het verleden werd gezwegen, en de jonge Ivan vond de juiste vragen niet.
Neuzend in de familiegeschiedenis beseft Wolffers dat hij altijd met zijn identiteit als ‘halve Jood’ heeft geworsteld. Inmiddels in de zeventig en uitbehandeld als kankerpatiënt, probeert hij te achterhalen wat zijn levenspad heeft bepaald, wat goed is en kwaad, en hoe hij de toekomst ziet.

In het tweede deel van de reeks Cahiers Etty Hillesum wordt bijzondere aandacht besteed aan Etty Hillesum en haar zoektocht in oorlogstijd. Haar opvattingen over lotsverbondenheid, behoud van de menselijke waardigheid en verinnerlijking ontwikkelden zich in een periode waarin humaniteit juist onder de grootst mogelijke druk stond. Door vergelijking met andere auteurs en het analyseren van dagboekteksten worden Hillesums ideeën in de juiste context geplaatst.

De selectie uit haar dagboeken, die nu veertig jaar geleden onder de titel Het verstoorde leven verscheen, bleek een groot succes en de vertalingen ervan in achttien talen maakten de tekst ook voor niet-Nederlandstalige lezers toegankelijk. Zo hebben Hillesums dagboeken in het buitenland – met name in landen waar een van de Romaanse talen wordt gesproken – een brede lezerskring gevonden, maar ook auteurs geïnspireerd om over haar te schrijven, zoals de helaas vroegtijdig overleden Italiaanse Hillesum-kenner Fulvio Manara (1958-2016), bij wiens Hillesum-onderzoek in dit deel wordt stilgestaan. Bijzonder in dit verband is het project Etty Hillesum Cards, dat een bijdrage wil leveren aan de vrede in het Midden-Oosten; hierover is in dit deel een boeiende bijdrage opgenomen.

Gedegen wetenschappelijk onderzoek naar de beschikbare bronnen leidt tot een weloverwogen beeld van Etty Hillesum, haar gedachtewereld en haar omgeving. Iedereen die in Hillesums werk en leven is geïnteresseerd, vindt daarom in dit tweede deel van de reeks Cahiers Etty Hillesum bijzonder interessante lectuur.

Dita Kraus werd geboren in Praag als Dita Polach. Op haar dertiende werd ze gedeporteerd naar Theresienstadt, en later naar Auschwitz en Bergen-Belsen. Haar beide ouders overleden tijdens de oorlog. Na de oorlog ontmoette ze haar toekomstige echtgenoot, auteur Otto B. Kraus, met wie ze in 1949 naar Israël verhuisde en met wie ze drie kinderen kreeg. In Israël werkte ze onder andere als leraar. Sinds de dood van haar man in 2000 woont Dita alleen in Netanya.