Spinoza: van inspiratiebron tot banvloek

Gepubliceerd op: 2 februari 2023

Benedictus de Spinoza, geboren als Baruch Spinoza (1632-1677) was een Nederlandse filosoof, politiek denker en Bijbelwetenschapper. Hij wordt beschouwd als een van de grondleggers van het Rationalisme. De Verlichting bouwde verder op zijn filosofische werken.

Spinoza was van Sefardisch-Joodse afkomst en werd geboren als Baruch Spinoza. Zijn voorouders waren oorspronkelijk afkomstig uit de stad Espinosa de los Monteros in de Spaanse regio Castilië. Net als vele Joodse tijdgenoten vluchtten zij voor de islamitische bezetters, omdat zij weigerden zich te bekeren tot de islam. Via Frankrijk belandde de familie uiteindelijk in Amsterdam, waar Baruch werd geboren.

Hij kreeg een Joodse opvoeding. Op school kreeg hij onder meer les van rabbijn Menasseh Ben Israel. Naarmate hij ouder werd, verzette Spinoza zich steeds meer tegen de Joodse voorschriften. Hij bestudeerde filosofische denkers zoals René Descartes en de rabbijn Maimonides. Spinoza schreef in zijn hoofdwerk Ethica dat God gelijkstaat aan de natuur. Ook verwierp hij de idee van de Joden als ‘het uitverkoren volk’.

De toenemende kritiek op zijn ideeën leidde in 1656 tot een cherem. Spinoza werd in de synagoge van de Portugees-Israëlietische Gemeente van Amsterdam in de ban gedaan. De precieze aanleiding van de banvloek is nog altijd onduidelijk, maar die had grote gevolgen voor de 24-jarige Spinoza.

Hij werd verstoten uit de Sefardische gemeenschap. Daarop nam hij afscheid van het jodendom, veranderde zijn naam in Benedictus en vertrok uit de hoofdstad. De rest van zijn leven bracht hij vermoedelijk door in de buurt van Ouderkerk aan de Amstel, ten zuiden van Amsterdam.

Op 27 februari geeft filosofiedocent Yoram Stein voor Crescas een online lezing over het leven en denken van Baruch Spinoza.

Nieuwsbrief

Volg ons en blijf op de hoogte! Schrijf je hier in voor onze nieuwsbrief en wij zorgen dat je niks mist.

Bekijk nieuws overzicht

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.