Denken is verrukkelijk
Het leven van Tatiana Afanassjewa en Paul Ehrenfest
Gepubliceerd op: 4 februari 2021
Het leven van Tatiana Afanassjewa en Paul Ehrenfest
Margriet van der Heijden
Amsterdam: Prometheus, 2021
Aantal blz.: 432
ISBN: 9789035141902
Paul Ehrenfest groeide op in een Joods middenstandsgezin in Wenen. Tatiana Afanassjewa kwam uit een welgestelde familie in Sint Petersburg. Hun liefde voor de natuurwetenschappen bracht hen aan het begin van de twintigste eeuw bij elkaar en voerde hen naar Leiden.
Daar bouwde de wervelende Ehrenfest een enorm internationaal netwerk van natuurkundigen op. Afanassjewa werkte – noodgedwongen – vooral thuis tussen de kinderen aan de warmteleer en dacht na over meetkundeonderwijs en hoe je kinderen kunt ‘leren denken’. En terwijl Europa steeds duisterder werd, bloeide het lichte ‘Russische’ huis dat Afanassjewa had ontworpen op tot een oase voor denkers uit de hele wereld. Op de lange gastenlijst aan de muur van de logeerkamer staan de namen van zestien Nobelprijswinnaars, onder wie Niels Bohr en natuurlijk Albert Einstein, Ehrenfests beste vriend.
De afgelopen jaren dook Margriet van der Heijden in archieven voor haar verhaal over Ehrenfest en Afanassjewa en over hun microkosmos, die uit elkaar viel toen Hitler in 1933 aan de macht kwam. In Engeland hoorde Einstein, op de vlucht, hoe Ehrenfest zich van het leven had beroofd. Afanassjewa moest verder zonder haar professor die "dansend voor het schoolbord" de natuurkunde betoverend had gemaakt.
Margriet van der Heijden is deeltjesfysicus, opgeleid bij CERN bij Genève en wetenschapsjournalist. Ze schrijft over wis- en natuurkunde, vooral voor NRC Handelsblad, schreef non-fictie kinderboeken, zoals De wiskundetrompet, en geeft les aan het Amsterdam University College.