Zij die het licht gezien hebben, zijn overtuigd van de absolute, allesomvattende waarheid. Of het nu een politiek of godsdienstig licht is, het zijn overtuigingen die niet inwisselbaar zijn. Kort geleden vernam ik dat in 1942 de Joden van Palestina gevast en gebeden hebben. Daardoor greep G’d in en hebben de geallieerden de slag bij El Alamein gewonnen, die zoals later zou blijken, de omslag vormde in de oorlog tegen de Duitsers.
Oorzaak en gevolg worden zodanig geschikt dat het eigen gelijk onmiskenbaar is. Het verleden, de geschiedenis, wordt in zwart-wit tinten herschreven, waarbij de andersdenkende de rol van schurk krijgt toebedeeld.
Wanneer ik voorzichtig - want ik ben geen held, geen grote vechter, en wil de goede vrede graag behouden - er blijk er van geef dat ik de absolute overtuiging niet volg, begint er een uitzichtloos gesprek. Een gesprek van doven.
Vooral wanneer het over politiek gaat, wil men nog wel eens op verontwaardigde toon de veroorzakers van het onrecht in de samenleving bij één partij of land leggen. “Ik denk dat het toch meer genuanceerd ligt”, is dan niet voldoende om een luisterend oor te krijgen en de gemoederen te sussen. Het eigen gelijk wil niet bestookt worden met grijstinten.
Zo nemen wij allemaal standpunten in van waaruit wij een perspectief op de wereld hebben. Mensen met absolute overtuigingen willen niet weg van hun plek, maar trachten anderen wel over te halen om zich bij hen aan te sluiten. Samen zijn we sterk. De plek waar je staat is bepalend voor je visie, je perspectief.
Nooit eerder werd ik mij daarvan zo bewust als vorige week toen ik ondervond wat het fenomeen van perspectief en wijzigen van standpunt letterlijk teweeg kan brengen.
Ik werd er totaal door verrast. Het leek of ik de truc van een goochelaar doorzag. Het was tijdens een korte vakantie in de Elzas. We bezochten er de imposante sluizen in de Rijn bij Straatsburg. Ze bestaan uit twee naast elkaar gelegen bassins met een lengte van 300 meter, gescheiden door een dijk. Er tegenaan ligt een smalle verkeersbrug die beide oevers van de rivier verbindt. Bezoekers krijgen een fraai overzicht van alle bedrijvigheid bij en in de sluis vanaf een speciaal met dit doel opgericht platform. We beklommen de trap en zagen hoe rechts van ons lange rijnaken het dichtst bijzijnde bassin binnenvoeren. De sluisdeuren werden gesloten en langzaam, heel langzaam zakte het water naar hetzelfde waterpeil dat links zichtbaar was. Nadat het water het juiste niveau had bereikt, rees aan de lage zijde een enorme metalen muur op, zo breed als het sluisbassin waardoor er een doorgang voor de boten ontstond. Terwijl het water daalde maar de sluis nog niet was geopend, kwam er links over de rivier, die hier heel breed is, een dubbele duwboot van wel 250 meter lengte langzaam in de richting van de sluis gevaren. Dichtbij gekomen leek het onmogelijke te gebeuren. De duwboot verdween helemaal onder de smalle brug en kwam aan de andere kant niet meer te voorschijn. Na enige tijd was in het verderaf gelegen bassin het water gestegen en daar lag de rijnaak. Vanaf ons hoge standpunt hadden we alles in een afwijkend perspectief gezien. Pas toen we beneden waren en op de brug stonden op een ander standpunt, werd ons de werkelijke situatie duidelijk. In de toekomst zal ik altijd denken aan het sluizenstelsel bij Straatsburg. De ander mag blijven staan op het fraaie platform. Maar even naar de brug lopen voor een ander standpunt zal ik blijven doen.
