De herdenking van de Sjoa in Israël

Eldad Kisch

vrijdag 28 april 2017

De herdenking van de Sjoa is geen makkelijke dag hier in Israël. Een paar dagen tevoren krijgen we al tv-programma's over dit zware onderwerp. Aan de vooravond van de dag zelf was er juist een programma met de hier en in Nederland bekende Avraham Roet in een centrale rol, over zijn ervaringen in de Sjoa. Roet reisde zo'n drie jaar geleden met zijn zoons naar Nederland op een soort roots programma, waar hij zijn verschillende woningen in Amsterdam bezocht, en ook, onder andere, het dorp waar hij was ondergedoken. Ik geef hier geen volledige recensie van die uitzending, maar opvallend was zijn totale afkeuring van de houding van de Nederlandse bevolking, die hij in hun algemeenheid zag als passieve, en vaak actieve deelnemers aan de Jodenvervolging. Zo'n eenzijdig beeld kregen we zelden voorgeschoteld.

Het is waar dat de Nederlanders vele jaren een overdreven goede naam hadden in Israël om hun heldhaftige houding tijdens de Tweede Wereldoorlog, en die lof en bewondering is de laatste decennia aardig ontkracht. Maar bij Avraham Roet kon er geen goed woord af. Bij de boerderij waar hij twee jaar lang ondergedoken was, kwam hij er niet toe zijn onderduikgevers met name te noemen. Hij vermeldde wel de varkens waar hij boven lag, op de hooizolder.

De volgende dag kregen wij een aanzienlijk beter uitgebalanceerde herdenking van de Sjoa door Elah, een organisatie die psychische begeleiding geeft aan Sjoa-overlevenden. Zij organiseren deze dag al vele jaren – hij wordt goedbezocht door (oud)-Nederlanders hier te lande. Na enkele toespraken, waarin de huidige ambassadeur van Nederland in Israël overigens steeds zo'n juiste toon weet te treffen, werden er zes kaarsen aangestoken door overlevenden, die summier ieder hun verhaal vertelden. Mij troffen vooral de woorden van Noomi Rinat, dat we niet alleen moeten herdenken, maar dat we van de Sjoa ook iets moeten leren, meenemen, en doen voor anderen.

De dag werd besloten met een film over de zoektocht van drie broers, oorspronkelijk uit Italië, die na de oorlog in Israël kwamen wonen en nu, zeventig jaar later, in Toscane de grot gingen zoeken waar ze zich tijdens de oorlog, na vele omzwervingen door Italië, met nog andere familieleden moesten verstoppen. Er is in die jaren nogal wat veranderd in de omgeving. Bij tijd en wijle vol humor brengen ze hun tocht tot een goed einde.

Ten slotte: de datum voor deze herdenkingsdag is niet toevallig gekozen. De jonge staat Israël had de behoefte uit de gigantische moordpartij van de Sjoa juist het Joodse verzet te tillen, en verkoos daarom met de datum van het begin van de opstand in het getto van Warschau dit aspect van heldhaftige weerstand te benadrukken.

7 + 1 = ?
Mooi en evenwichtig geschreven. Mijn grootouders, katolieke jonge (toen) ouders van twee heel jonge dochters - die een volksdansgroep in de streek van Rotterdam leidden - gaven clandestien onderdak aan wisselende bezoekers in de oorlogsjaren. Vaak kenden zij zelfs de naam van de mensen die bij hen schuilden niet en het was een komen en gaan. De uitzonderlijke moed van enkelen vindt geen erkenning bij mijnheer Roet, hij wijst slechts naar de jammerlijke bereidheid van veel Nederlanders die wel mee werkten met de bezetter. Misschien onthult de documentaire - voor de scherpe luisteraars onder ons - juist wie de verteller zelf is; door de manier waarop hij vertelt en wat hij vertelt, waar hij de nadruk legt, maar nog veel meer wat hij niet vertelt.

Columns 2024

Columns 2023

Columns 2022

Columns 2021

Columns 2020

Columns 2019

Columns 2018

Columns 2017

Columns 2016

Columns 2015

Columns 2014

Columns 2013

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.