Voedsel, gezondheid en dierenleed

Leo Mock z”l

vrijdag 13 november 2015

Ach, het waren weer drukke tijden. Neem nou dat WHO-rapport over de consumptie van vlees. Het kwam er op neer dat bewerkt vlees eten ongeveer net zo gevaarlijk is als roken. Ook dit bericht in de media verliep volgens een bekend patroon: eerst ongeloof en angst – tjonge, wat nu?! Dan mengen de vlees- & voedseldeskundigen zich in het debat en nuanceren het. Eventueel door juist op de heilzame kanten van vlees eten te wijzen (de morele vraag of vlees eten okay is doet even niet mee in de hele discussie). De oplettende lezer / kijker / luisteraar vraagt zich ondertussen stiekem af of de deskundige tot de vleeslobby behoort of daar sterke banden mee heeft. Vervolgens reageert de WHO zelf en stelt dat het rapport niet goed begrepen is, dat het anders bedoeld was. Na een korte rimpeling is het weer stil en zal er weinig veranderen. Want bewerkt vlees is natuurlijk niet zo gezond als de vleeslobby stelt, maar ook niet zo gevaarlijk als sommigen menen. Anders zou de mensheid allang uitgestorven zijn.

Maar opmerkelijk was de reactie van het Ministerie van Gezondheid in Israël, dat in de Jerusalem Post was te lezen. Terecht beschouwden ze daar het rapport van de WHO als overdreven – bewerkt vlees eten is minder gevaarlijk dan roken met betrekking tot kanker, maar ze herhaalden nog even hun eigen voedingsadvies dat wel degelijk streng is ten aanzien van bewerkt vlees:

One should eat no more than one or two meals per month with processed meats. Instead, eat chicken, fish and legumes as an alternative to such meat … For every 50 grams of processed meat eaten daily, the risk for colorectal cancer rises by 18 percent compared to those who won’t eat it, the ministry said, quoting international cancer experts. But the risk of lung and other cancers from exposure to tobacco smoke - firsthand or secondhand – is 10 times as high as from eating processed meats, the ministry said.

Eén à twee keer per maand bewerkt vlees eten? Wie houdt zich daaraan, vraag ik me dan af. En wat zegt het Nederlandse ministerie eigenlijk van de toch strenge richtlijn van hun Israëlische collega’s? Overigens heb ik met de cijfertjes ook wel problemen. Levert eenmalige blootstelling aan tabaksrook dan een 10 x 18 = 180% grotere kans op longkanker op? Elke keer? En als je dan toch elke dag 50 gram bewerkt vlees eet, is je kans na één week op kanker dan 7 x 18 = 126% hoger in vergelijking met iemand die dat die week niet deed?

En, heb je het ene risico gehad, dan doemt een volgend al weer op. Stel je eet geen bewerkt vlees meer in dezelfde hoeveelheden als vroeger – sowieso een slim idee. Dan nog is er het probleem van ‘vervuiling door microplastics’ en wel door slijtende autobanden, aldus nu.nl. U denkt allemaal quatsch, maar lees:

Eén van de grootste veroorzakers van de vervuiling door microplastics is slijtstof afkomstig van autobanden. Dat schrijft Trouw op basis van Duits en Noors onderzoek … Er zou jaarlijks zo'n duizend ton aan autobandenslijtstof in de Nederlandse wateren belanden, aldus milieuwetenschappers Ad Ragas en Pieter Jan Kole. Nederlanders verslijten een kilo autoband per jaar.

Duizend ton? Als het waar is, een ongezond hoge hoeveelheid. Want we weten helemaal niet goed wat die microplastics doen. Maar fijnstof – waar deze microplastics toe behoren als ze in de lucht komen – is niet erg gezond. Uit een persbericht uit 2013 van de Universiteit Utrecht:

Langdurige blootstelling aan fijnstof verhoogt de kans op longkanker, zelfs bij concentraties lager dan de normen van de Europese Unie … Uit het onderzoek blijkt dat bij elke stijging van 5 microgram per kubieke meter aan deeltjes kleiner dan 2,5 micrometer, de kans op longkanker toeneemt met 18%. Bij elke toename van 10 microgram per kubieke meter aan deeltjes kleiner dan 10 micrometer, stijgt deze kans met 22%.

Duidelijk is dat focussen op één gezondheidsaspect weinig zin heeft. Er moet een totaalplan komen om de gezondheidsrisico’s van de moderne wereld te beperken en te beheersen. En dat betekent andere prioriteiten die minder op economische korte termijndoelen zijn gericht, maar meer naar de langere termijn kijken. Naar welzijn, leefbaarheid, bescherming van het milieu en de aarde.

En dat betekent ook met een open mind naar dingen blijven kijken. Gedurende lange tijd ‘wist’ iedereen dat je krabben rustig in kokend water kon koken – die voelen tóch geen pijn. Ook als je ziet dat de krab uit de pan wil, dan is dat gewoon een soort reflex. Waarschijnlijk een overblijfsel van het onzinnige idee van Descartes, die al in de 17e eeuw stelde dat dieren geen pijn voelen. Kennis leidt inderdaad niet altijd tot een hoger moreel besef … Niemand minder dan Dawkins schijnt hier iets zinnigs over gezegd te hebben, enkele jaren geleden. Lees het na, even naar beneden scrollen tot ‘But can they suffer’.

Opmerkelijk genoeg vindt de wetenschap nu bewijs dat krabben wél pijn lijden, aldus nu.nl. (Leuk ook voor al die miljarden krabben die eerst levend werden gekookt):

Het gedrag van krabben wijst erop dat ze pijn kunnen ervaren. Als krabben in een watertank worden blootgesteld aan elektrische schokjes, proberen ze uit de tank te klimmen. Dat vluchtgedrag suggereert dat de dieren niet ongevoelig zijn voor pijn zoals door sommige wetenschappers wordt aangenomen. Noord-Ierse wetenschappers melden die bevinding in het wetenschappelijk tijdschrift Biology Letters.

Ook voor religieuze Joden is dit niet onbelangrijk, als men zeer gemakkelijk roept dat de rituele slacht pijnloos is. Zonder dat ik overigens wil stellen dat de industriële slacht per definitie geheel pijnloos en beter is.

Kortom, genoeg huiswerk …

Sjabbat sjalom!

8 + 3 = ?
Goed artikel, maar is het niet veel belangrijker om je niet te focussen op het gezondheidsaspect omdat inzichten toch voortdurend veranderen en zelfs deskundigen het niet met elkaar eens zijn, maar juist op het morele aspekt? Met al die vleesvervangers tegenwoordig is het toch absoluut niet meer nodig om dieren te laten doden en toch 120 te worden? De mens eet vlees omdat 'ie het lekker vindt en dan is het afwegen: wat vind ik belangrijker, mijn eigen lekkere trek die voor 10 minuten weer bevredigd is of het leven van een dier? En dan heb ik het nog niet eens over de milieuschade die het eten van dierlijke producten met zich meebrengt: kappen van regenwouden voor ons veevoer, methaanuitstoot wat schadelijker is dan CO2, waterverspilling, mestoverschotten. Ik ben al 40 jaar vegetariër en gebruik sinds anderhalf jaar ook geen melkproducten meer en het bevalt me uitstekend! En het is het nieuwe, kosjere eten.
Beste Annete j e hebt gelijk - ik schreef al "de morele vraag of vlees eten okay is doet even niet mee in de hele discussie" maar morele argumenten zijn een beetje een oud idee lijkt het - het moed vooral over gezondheid en geld gaan denk ik
Het klopt dat bij de meeste mensen de moraal via de portemonnee loopt, maar wanneer ik discussies zie op oa de facebooksite van Wakker Dier en zie hoeveel (vooral) jonge mensen verschrikkelijk boos zijn over hoe wij dieren uitbuiten, dan heb ik hoop voor de toekomst. Maar dan lees ik Jigal Krant in het NIW waarin hij toch liever gaat voor een kosjere plofkip dan een biologische bofkip omdat kip nou eenmaal bij sjabbat hoort en kosjer-eten bij hem en dan heb ik de neiging om hem een brief te sturen want hij was zo goed op weg en de vegetarische slager heeft heerlijke kiploze kip voor een gezellige sjabbat zonder dierenleed en volgens mij ook kosjer?

Columns 2023

Columns 2022

Columns 2021

Columns 2020

Columns 2019

Columns 2018

Columns 2017

Columns 2016

Columns 2015

Columns 2014

Columns 2013

Columns 2012

Columns 2011

Columns 2010

Columns 2009

Columns 2008

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.