Vrijheid is ons hoogste goed

Leo Mock z”l

vrijdag 12 mei 2017

Over de 4 mei-herdenking was vooraf al zo veel gezegd dat deze in het echt alleen maar kon tegenvallen. Is er echt geen middenweg tussen weigeren de herdenking aan te passen of het plaatsen van drieduizend kruisen op een plein (alsof elke vluchteling automatisch een christen is …)? Zou je zeventig jaar na de oorlog niet toch kort kunnen stilstaan bij het lot van vluchtelingen, zeker als je bedenkt dat veel Joden de ellende van de Sjoa niet konden ontsnappen door de hardvochtige houding tegenover immigratie (quota) en vluchtelingen? Iets voor achten ging de tv aan en kwam de Dam in beeld. In mijn eigen ouderlijk huis keken we trouwens – zoals ook andere Joden in die tijd – niet naar de Dam-herdenking maar naar die op de Waalsdorpervlakte (= verzet en oké). Althans als we niet naar de herdenking op de Apollolaan gingen … Maar toen men het daar vooral over de ellende in de rest van de wereld ging hebben (op alfabetische volgorde: A van Angola, C van Chili, M van Mozambique, Z van Zuid-Afrika et cetera), bleven we voortaan thuis.

Scherp lette ik de Dam-herdenking om eigenlijk tot de conclusie te komen dat die allang is veranderd. Al jaren worden immers ook de doden bij vredesmissies en oorlogsoperaties herdacht en koopvaardijpersoneel, waaronder de VN-missie in Korea. Maar toch viel me een rare zinsnede op die Jos Coumans van het Nationaal Comité 4 en 5 mei uitsprak bij de kranslegging. Verschillende keren werd er gerefereerd aan mensen die werden gedood in de Tweede Wereldoorlog of direct erna, bijvoorbeeld verzetsmensen. Ook bij de Joden: “de volgende krans wordt gelegd voor de meer dan 100.000 Joden, Sinti en Roma die tijdens of direct na de Tweede Wereldoorlog werden geïsoleerd, gedeporteerd, vermoord in concentratie- en vernietigingskampen werden om wie ze waren.” Wat bedoelt men met direct na de oorlog? Enfin, u kunt het hier terugkijken, mocht u daar behoefte aan hebben …

Ook een beetje raar was het om dezelfde avond van 4 mei op nu.nl het volgende te lezen:
“De politie Amsterdam heeft tijdens de Nationale Herdenking op de Dam elf mensen aangehouden. Zij werden opgepakt voor relatief kleine vergrijpen.
(…) Vier mensen werden aangehouden omdat zij zich niet konden legitimeren.”

Vrijdag 5 mei in de middag toch maar even naar de stad om de Bevrijdingsdag te vieren. Ook dat kan ik me niet van mijn ouderlijk huis herinneren. Veel mensen die de oorlog meemaakten (of vlak erna werden geboren) vinden dat ze nooit bevrijd zijn, omdat ze nog immer de verschrikkingen met zich meedragen. En dus togen we naar het bevrijdingsconcert dat bij en op het water wordt gehouden, vlak naast Carré. Om te ontdekken dat er meer politie dan toeschouwers waren. En helemaal als je de toeristen niet meerekent. Waar was iedereen? Op vakantie? Op zijn werk? Thuis? Echt leven deed het niet. Ook op de Dam was ’s middags niets te beleven – de kransen stonden er nog wel. Verder opnieuw veel toeristen. Helpt een dag vrij geven om deze dag te laten leven bij de mensen? Misschien wel niet, omdat iedereen zich terugtrekt op zijn eigen vierkante meters van de persoonlijke leefsfeer. Wie niets met Bevrijdingsdag hééft, zal dat door een vrije dag zeker niet krijgen. Misschien liever wél naar school, maar de hele dag doorbrengen in het kader van de bevrijding, spelletjes en dergelijke?

Uiteraard kon u in het NIW lezen over de column van Robert Vuijsje, die heel graag bij een minderheid wil blijven horen, maakt niet uit waarom. Maar er is ongetwijfeld nieuwe gespreksstof in Joods Nederland. Immers op 5 mei – jazeker óp Bevrijdingsdag – verscheen in NRC een opiniestuk van Wouter van Erkel en Koen Sijtsema, beiden van de Jonge Democraten van D66, met de kop “Vrijheid van religie houdt op bij jongensbesnijdenis”. Enkele pareltjes:
“Zoals een vrouw baas over eigen buik is, hoort een man baas over eigen penis te zijn (…) niet-therapeutische jongensbesnijdenis schendt fundamentele rechten (…) We vrezen dat jongensbesnijdenis dan ook onmiddellijk ondergronds gaat. Daar is geen kind mee gediend, we verliezen dan helemaal het zicht op deze mensonterende praktijk (…) Ons voorstel: begin met ontmoediging en verhoog stap voor stap de minimumleeftijd. Verplicht ouders die hun kind aanmelden voor besnijdenis tot een geïnformeerde bedenkperiode. Langzaam kan dan in religieuze kring het besef ontstaan dat besnijdenis niet deugt. Dat maakt het gemakkelijker en veiliger om uiteindelijk een totaalverbod in te voeren …”
Verder komen nog flaporen, kinderchirurgie, erogeen weefsel en dergelijke langs. Lees het zelf even.

Op Jonet was hier uiteraard al een verslag van te vinden, alleen jammer dat er weinig inhoudelijke repliek werd gegeven, maar vooral veel retoriek en grote woorden. Dat begint al in de kop van het artikel van Kemal Rijken: “Jonge Democraten willen Briet Mila geweld aandoen”. Verder wordt het Joodse D66-raadslid Bart Vink aan het woord – of beter aan het Twitter – gelaten. Zo krijgen we inzage in een diepgaande Twitter-wisseling tussen Vink en van Erkel:
Vink: “Zou einde maken aan Joods leven in NL. Lijkt me voldoende reden er nog eens over na te denken. Neem niet aan dat je dat beoogt.”
Erkel: “We pleiten voor religieuze vrijheid van het individu, hier ligt voor ons de grens.”
V: “Mijn advies: denk er nog eens over na … en leg je oor daarbij ook wat breder te luister …”
E: “Op basis waarvan Bart? Het is een standpunt van de JD. Vrijheid van religie ligt bij het individu, niet bij de ouders”
V: “Je laat me schrikken. Die reden leek mij op zichzelf al meer dan voldoende. Maar ook versch. andere redenen.”

Tja, echt inhoudelijk is Vink niet. En Erkel is vrij ongeïnteresseerd waarom besnijdenis belangrijk is voor Joden en moslims en daarnaast een beetje blind voor de bedenkelijke kanten van D66 standpunten in de ogen van (religieuze) anderen – euthanasie, abortus, donorwet (waarom houdt het recht op de integriteit van het lichaam op na de dood?). Wanneer menen het oneens zijn over waarden, gaat dat vaak over de priorisering daarvan, vooral wanneer twee waarden botsen. In plaats vanuit het automatische gelijk te redeneren en bijbehorende retoriek zou je eens goed naar de ander moeten luisteren. Let op: ik voorspel nu al dat het NIW er ook iets mee gaat doen …

Vrijheid is ons hoogste goed. Maar het wordt soms moeilijk als we het niet met een ander eens zijn en deze ons spel niet mee wil spelen. Al snel gaan we weer op de repressietoer, doorpakken, afdwingen, straffen, sancties, het delegitimiseren van de ander en diens standpunten, et cetera. Een kwestie van oefening en leren, denk ik. Niet gemakkelijk, maar wel te doen.

Sjabbat sjalom!

7 + 3 = ?

Columns 2023

Columns 2022

Columns 2021

Columns 2020

Columns 2019

Columns 2018

Columns 2017

Columns 2016

Columns 2015

Columns 2014

Columns 2013

Columns 2012

Columns 2011

Columns 2010

Columns 2009

Columns 2008

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.