The Jewish Body: A History
Gepubliceerd op: 10 juni 2021
Robert Jütte
Philadelphia: University Of Pennsylvania Press, 2020
Aantal blz.: 416
ISBN: 9780812252651
Ook als e-book verkrijgbaar
Vertaald door: Elizabeth Bredeck
Oorsponkelijke titel: Leib und Leben im Judentum
Dat het menselijk lichaam niet alleen het onderwerp kan zijn van biologische studie maar ook van historische beschouwing en culturele kritiek, wordt nu algemeen aanvaard. Maar waarom, vraagt Robert Jütte zich af, moet een historicus zich juist bezighouden met het Jóódse lichaam? En is het 'Joodse lichaam' een concept dat in de loop van vele eeuwen door zowel Joden als niet-Joden als een fysieke realiteit is geconstrueerd?
Om de idee en het bestaan van een Joods lichaam te begrijpen, zo stelt hij, moet je niet alleen kijken naar de lichamelijke kenmerken die Joden en niet-Joden aan Joden toeschrijven maar ook naar de specifiek Joodse lichamelijke gebruiken die een belangrijke rol hebben gespeeld bij het creëren van de identiteit van een religieuze en culturele gemeenschap.
Jütte heeft een encyclopedisch overzicht geschreven van het Joodse lichaam zoals het altijd heeft bestaan en zoals het sinds Bijbelse tijden werd voorgesteld, waarbij anti-Joodse doeleinden zeker ook een rol hebben gespeeld.
Hij onderzoekt wat Joden in hun kinderjaren van ouders en gezagsdragers hebben geleerd over de verzorging van het lichaam en hoe dat is veranderd in de loop van een meer dan 2000-jarige geschiedenis, waarvan het Joodse volk het grootste deel in ballingschap heeft doorgebracht.
Van traditionele Joodse stereotypen van het lichaam, zoals de gewraakte haakneus en de lange baard, tot kwesties van geslacht en seksualiteit, ziekte en gezondheid, en het onvermijdelijke einde van het lichaam in de dood (een Jood met tatoeage zou niet volgens Joodse riten mogen worden begraven), The Jewish Body verkent de historische fundamenten van de menselijke fysiek in alle zijn aspecten. In The Jewish Body behandelt de schrijver onderwerpen variërend van kuuroorden tot Sjoa-tatoeages, voorstellingen van veroudering in het boek Prediker tot moderne schoonheidswedstrijden à la koningin Esther, de genetische aandoening de ziekte van Tay-Sachs tot Talmoedische verhalen over blinde wijzen.
Jütte geeft een fascinerend, veelzijdig historisch beeld van hoe Joden lichamen hebben behandeld, gevormd, gekleed en zelfs begraven en hoe anderen op hun beurt deze unieke tradities en praktijken hebben ervaren.
Een paar opmerkelijke observaties:
Traditioneel geloofde men dat het aantal botten van het menselijk skelet correspondeerden met het aantal positieve geboden (men telde er 248, van de in totaal 613 mitswot). Overigens wordt hetzelfde aantal ook in de islamitische traditie aangehouden, en noemen ook de Griekse filosoof en arts Hippocrates en de Grieks-Romeinse arts Claudius Galenus ruim 200 botten, een getal dat overeenkomt met de 206 van een volwassen mens.
Volgens Jütte is het geen toeval dat het in een antisemitische omgeving levende idee dat Joden zelfs een afwijkende lichaamsgeur hadden, ertoe heeft geleid dat de gaskamers, waarin miljoenen Joden werden vermoord, gebouwd werden als desinfectieruimtes.
Robert Jütte (1964) is medisch historicus met een grote belangstelling voor sociale en culturele geschedenis, in het bijzonder de Joodse. Momenteel doet hij onderzoek naar de gerenommeerde Duits-Joodse scheikundige Georg Bredig, met het doel Bredigs levensverhaal in nazi-Duitsland in een bredere context te plaatsen en inzicht te geven hoe deze pionier van de fysische chemie erin slaagde in 1940 naar de VS uit te wijken. Jütte schreef in 1991 Die Emigration der deutschsprachigen "Wissenschaft des Judentums": Die Auswanderung jüdischer Historiker nach Palästina 1933-1945.
