Diamantdief gevangen in Bazel

Ephraim Goldstoff vertelt

Gepubliceerd op: 23 maart 2022

Amsterdam dé diamantstad. Waar heeft Amsterdam deze bekendheid aan te danken? Holland was een handelsland, een varende natie. Wij hadden hier weinig grondstoffen, dus gingen we in de gehele wereld op zoek naar nieuwe producten.

Kaap de Goede Hoop werd een belangrijke basis om vers drinkwater, fruit en voedsel in te slaan. Toen de eerste ruwe diamanten werden gedolven in Zuid-Afrika, kwamen die in Nederland terecht, waar veel Joodse vluchtelingen uit Spanje via Portugal door Nederland werden verwelkomd. Zij startten in de zestiende en zeventiende eeuw een diamantindustrie in Amsterdam.

diamantslijpmachine

Glorietijd

Dit werd een bloeiende industrie, gepaard met ups en downs. Aan een belangrijke hausseperiode wil ik hier bij stilstaan. De Kaapse tijd, 1870-1873. Toen beleefde Amsterdam zijn glorieperiode.
De diamanthandelaren konden hun weelde niet aan. Er waren handelaren die hun sigaren aanstaken met een briefje van tien gulden. Of kochten een extra plaats in het theater voor hun geldbuidel en sigaren.
Deze periode werd ook weer gevolgd door een tijd van grote werkloosheid en armoede.

Armenkas
In 1894 werd de ANDB, De Algemene Diamantbewerkers Bond, opgericht door Henri Polak en Jan van Zutphen. Zij stichtten het Koperen Stelen Fonds. Bij het slijpen van diamant werd een loden dop gebruikt waarin de ruwe diamant werd gezet. Men kon die kop verstellen. Er zat een koperen steel aan vast die in een houten ‘arm’ werd gezet. De koperen stelen werden regelmatig vervangen en weggegooid. Van Zutphen kwam op het idee de stelen te verzamelen om die in tijd van nood te kunnen verkopen. Met de opbrengst konden de arme slijpers geld krijgen uit de armenkas. Zo ontstond langzamerhand de eerste vakbeweging in Europa. In de Tweede Wereldoorlog werd de hele diamantindustrie weggevaagd in Nederland. Amsterdam behield nog wel het imago van dé diamantstad te zijn in de wereld.

In de jaren zestig ontstond er een bloeiende toeristenindustrie met diamant showrooms. Zij zorgden voor de opleving van de diamanthandel. Amsterdam bezit de oudste Diamantbeurs van de wereld zeg ik vol trots.

Voetstappen
Een goede naam en reputatie gaan nooit verloren. Zo prijs ik mij gelukkig om in de voetstappen van mijn vader te treden. Hij kwam uit Krakau, Polen. Na Auschwitz en Mauthausen te hebben overleefd, kwam pa in Nederland terecht, op uitnodiging van onze regering als DP, displaced person. Mijn vader begon een klein atelier op een zolderkamer, daarna vond hij ruimte in de diamantbeurs. Het bedrijf groeide en ontwikkelde zich van een eenmanszaak tot een bedrijf met twintig goudsmeden en een prachtig kantoor. Ik werd partner in het bedrijf en bouwde de zaak verder uit. Wij hadden stands op verschillende vakbeurzen in de wereld. Zoals in Bazel.

Waanzinnig licht
Die dag begon zoals alle andere dagen toen ik naar mijn stand ging op de grote Uhren und Schmuckmesse (horloge- en juwelenbeurs) in Bazel. Tegenwoordig genoemd Basel World … Ik wandelde over de beurs en passeerde een kleine stand van een van mijn collega’s uit New York. Die stand viel op door zijn waanzinnige verlichting. Het leek wel of er een zon scheen in zijn vitrine. In de loop van de dag moest ik een kleine collectie juwelen brengen naar een pand aan de overkant van ons gebouw. Ik deed de juwelen in mijn tas en spoedde mij naar de uitgang van ons gebouw. Mijn aandacht werd wederom getrokken door het felle licht in de vitrine van mijn Amerikaanse vriend en het aantal bezoekers dat voor zijn stand stond.

Schuifdeurtje
De showcase lag vol met platina sieraden bezet met diamanten. De juwelen zorgden voor het versterken van de weerschijn van het felle licht. Bovenal lag er een collectie losse diamanten. Het waren grote diamanten aflopend in gewicht van 10.00 naar 2.00 cts. per stuk. Fascinerend! Ik bleef even staan achter de groep vooral Aziatische bezoekers. Tot mijn grote verbazing zag ik dat de binnenkant van zijn vitrine was afgesloten met een eenvoudige vitrage. De eigenaar van de stand exposeerde er voor de eerste keer en had waarschijnlijk vergeten een degelijk afsluitbaar schuifdeurtje te bestellen. Mo was in gesprek met drie klanten, en zat, zonder assistentie, aan een tafeltje vol met juwelen. Zijn rug was naar de vitrine gekeerd.

Het vervolg van Ephraims verhaal lees je op De vrijdagavond.


In april 2022 verschijnt bij Walburg Pers het boek Diamantgracht, waarin cultuurhistoricus Daniël Metz een portret schildert van het Joodse hart van een typisch Amsterdamse industrie.

Item in samenwerking met De Vrijdagavond.

De Vrijdagavond is een onafhankelijk Joods magazine voor heel Joods Nederland. De doelstelling is om – in de geest van De Vrijdagavond – Joodse lezers kosjer geestesvoedsel verschaffen, onderhoudende en inhoudsrijke Joodse lectuur om het traditionele Jodendom te dienen en de kennis ervan te verspreiden. Zo stond het in De Vrijdagavond, Joodsch Weekblad verschenen van 1926 tot en met 1932. Wij zien de huidige De Vrijdagavond als een herleving van dit illustere weekblad.



meer informatie: devrijdagavond.com
Logo samenwerking 'De Vrijdagavond'

Nieuwsbrief

Volg ons en blijf op de hoogte! Schrijf je hier in voor onze nieuwsbrief en wij zorgen dat je niks mist.

Bekijk nieuws overzicht

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.