Hannah Szenes, meer dan een verzetsheldin

Een lezing over deze bijzondere zionistische soldaat en dichter die op 23-jarige leeftijd het leven liet

Gepubliceerd op: 26 mei 2022

Hannah Szenes is een van de opmerkelijke vrouwen die zich een plaats hebben veroverd in de Joodse geschiedenis.

Hannah Szenes (haar naam wordt uitgesproken als Sènesj en vaak als Senesh geschreven) werd in 1921 geboren in Hongarije en emigreerde in 1939 naar het toenmalige mandaatgebied Palestina, waar ze uiteindelijk een van de oprichters werd van kibboets Sdot Jam. In 1943 - de massamoord op het Europese jodendom was in volle gang - meldde ze zich als vrijwilligster bij het Britse leger en vertrok naar Europa. Toen ze de grens met haar geboorteland Hongarije over ging werd ze gevangengenomen door de nazi-gezinde Hongaarse strijdkrachten. Op 7 november 1944 werd ze geëxecuteerd, slechts 23 jaar jong.
Dat is in het kort het verhaal van deze onverschrokken verzetsvrouw, die in Israël jaarlijks wordt herdacht en voor wie op 17 juli 2021, precies honderd jaar na haar geboorte, in Kesaria (Caesarea) een museum werd geopend. Times of Israel schrijft over dit Hannah Szenes huis.

Wat, zeker buiten Israël, veelal onderbelicht blijft, is het belang van Hannah Szenes als schrijfster.

Szenes liet bij haar dood een unieke en belangrijke erfenis na. Niet alleen hield ze tot de dag waarop ze aan haar laatste missie begon een een persoonlijk dagboek bij, ze schreef ook vele brieven aan haar moeder en broer die nog in het door oorlog verscheurde Europa woonden. Dat ze ook gedichten schreef, werd pas na haar dood ontdekt. Twee daarvan, 'Asjrei hagafroer', אַשְׁרֵי הַגַּפְרוּר (Gezegend is de lucifer) en 'Halika LeKisariah', הליכה לקיסריה (Een wandeling naar Caesarea), werden kort na haar dood op muziek gezet en zijn niet meer weg te denken uit de Israëlische cultuur.

Moshe Breslavsky, een brigadegenoot van Szenes, vond bij zijn terugkeer in Palestina in 1945 onder Szenes' bed in Sdot Jam een koffer met brieven, dagboeken, fotoalbums en andere persoonlijke documenten. Een gezamenlijke vriendin bleek een boek met gedichten te bezitten die Szenes kort voor haar vertrek had geschreven. Hannah's moeder Katrina was aan het eind van de Tweede Wereldoorlog naar Israël geëmigreerd en had het familiearchief meegebracht dat ze in Boedapest had bewaard. Dat vormt, in combinatie met Szenes' literaire nalatenschap, het archief van Hannah Szenes' leven. Katrina heeft het archief tot haar dood beheerd en bewaard waarna haar zoon Giora, Hannah's broer het overnam. Giora's zoon Eitan nam uiteindelijk de verantwoordelijkheid voor het familiearchief op zich, tot het in 2020 werd overgedragen aan de Nationale Bibliotheek van Israël.

Het archief omvat onder meer de manuscripten van haar gedichten, persoonlijke dagboeken, uitgebreide correspondentie met haar familie en anderen, foto's, persoonlijke documenten, schriften van de Landbouwschool voor Meisjes, waaraan ze van 1939 tot 1941 studeerde, het proces-verbaal van haar proces in Boedapest, alsmede enkele persoonlijke voorwerpen zoals een koffer, typemachine en camera. Twee bijzonder ontroerende items zijn de notities die na haar executie in haar jaszak werden gevonden: een laatste gedicht en een in het Hongaars geschreven afscheidsbriefje aan haar moeder.


Op donderdag 9 juni kun je in de lezing Hannah Szenes: verzetsstrijder en dichter kennismaken met deze moedige jonge vrouw die tot op de dag van vandaag een voorbeeld is.

Nieuwsbrief

Volg ons en blijf op de hoogte! Schrijf je hier in voor onze nieuwsbrief en wij zorgen dat je niks mist.

Bekijk nieuws overzicht

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.