Er is een belangrijke mijlpaal bereikt in onze theocratie; die betreft het openbaar vervoer op sjabbat.
Voor de minder ingevoerden: bij de stichting van de staat Israël werd er rekening gehouden met het Joodse element van de staat, dat betekent dat ons ongewenste sjabbat-rust is opgelegd door de orthodoxe minderheid. Het principe van de 'status quo', die gangbaar was in het Engelse mandaatgebied Palestina, werd aangehouden. Dus geen openbaar vervoer op sjabbat en Joodse feestdagen. Zo ontstond de nogal idiote toestand dat er op sjabbat wél een bus reed van de bovenstad van Haifa naar zee (want dat was in die tijd de normale route van de Engelsen, en die lijn werd gecontinueerd toen er geen Engelsen meer waren), maar verder lag heel Israël plat. Geen trein en geen bus. En volgens diezelfde overeenkomsten mag El Al ook niet vliegen op sjabbat.
Deze status quo werd al eerder aangetast, toen Israël vele jaren geleden werd gezegend door de komst van de televisie. Die nieuwlichterij kon niet worden geplaatst onder de status quo, want er bestond destijds geen televisie. Radio was er wel, en die moest als voorbeeld dienen. Ik herinner me nog de bijna ondraaglijke spanning toen de eerste uitzending op een vrijdagavond moest worden gedoogd, na achterhoedegevechten van de orthodoxen. De spanning was voelbaar om acht uur op die bewuste avond – zou er een nieuwsuitzending zijn? Ik had dienst in mijn ziekenhuis, en iedereen die zich kon voortbewegen, had zich verzameld in de aankomsthal van het gebouw, waar het enige, kleine zwart-wit toestel stond. Toen om precies acht uur de nieuwslezer op het scherm verscheen, ging er een onvergetelijk gejuich op.
Nu is er een nieuwe stap gezet die een verdere afbrokkeling van de status quo betekent: een samenwerkingsverband in centraal Israël, dat wil zeggen Tel Aviv en de omliggende steden, heeft buslijnen opgezet voor de grote meerderheid van niet-orthodoxe bewoners die het ongeluk hebben geen eigen vervoer te bezitten, om toch hun familie te kunnen bezoeken, of zelfs naar zee te gaan. Als knipoog naar de orthodoxie is dit vervoer gratis, zodat er, god beware, geen geld van hand tot hand gaat. Een loffelijk initiatief.
Je dacht toch niet dat alles zo gesmeerd loopt als hierboven beschreven? Er is al druk uitgeoefend op het ministerie van Verkeer om te zorgen dat het officiële openbaar vervoer, dat wel eens de intrede van de sjabbat overschrijdt, of ook wel eens vóór afloop van de rustdag (volgens de rabbijnen) gaan rijden, zich stipter gaat houden aan de regels. Aangezien dit ministerie tegenwoordig in rechtse en orthodoxe handen is, is binnenkort zeker ook de aanval op de nieuwe sjabbat-busjes te verwachten.
