Klimaatcrisis en morele crisis

Leo Mock z”l

vrijdag 27 november 2015

Aan vrienden, bondgenoten en coalitiepartners hebben we op het moment geen gebrek, integendeel. Onze vrienden in Oost-Europa vallen door de vluchtelingenstroom terug op vormen van nationalisme en xenofobie die doen denken aan duistere tijden uit het verleden waarin pogroms tegen Joden en afkeer van alles wat afwijkt (zigeuners, homo’s) de norm is. Dit is een proces dat in sommige van die landen al jaren aan de gang is maar nu pas voor iedereen zichtbaar wordt. Andere bondgenoten van ons zijn nog in een strijd verwikkeld in Jemen. Was u misschien even vergeten. Onze coalitiepartners bombarderen een toontje mee in Syrië en Irak, en Turkije – onze NATO-partner – schiet een Russische bommenwerper uit de lucht. En in Brussel rijden de eerste treinen weer nadat de stad dagenlang in een vesting was veranderd. Kortom aan nieuws geen gebrek …

In ons eigen land is het erg rustig – de grote gekte lijkt weer voorbij. Hoewel, we zouden ons mogelijk wel zorgen moeten maken over de code oranje die het KNMI recent afgaf voor het klimaat. Voor Nederland heeft de opwarmende aarde grote gevolgen in de toekomst is de vrees: “hogere temperaturen, een sneller stijgende zeespiegel, nattere winters, heftigere buien en kans op drogere zomers,” zo lees ik in een bericht in de Volkskrant. Nu zult u denken: is toch lekker, wat warmer weer. Maar dit heeft grote gevolgen voor de dijken en de afwatering door het stijgende waterpeil in de grote rivieren als de Maas en de Rijn. Een overstroming met grote gevolgen hoeft niet altijd uit zee te komen, maar kan ook door een grote rivier worden veroorzaakt. En hoewel de VVD dit ongetwijfeld weer als linkse praatjes naar het rijk de fabelen verwijst, zijn er wel 64 hoogleraren die zich ook grote zorgen maken. In Trouw zeggen zij dat Nederland de kolencentrales voor 2020 moet sluiten, want:

Nederlandse energiecentrales hebben nog nooit zoveel kolen verstookt als in de afgelopen zomer. Ondanks pogingen de energievoorziening te vergroenen en de uitstoot van broeikasgas te verlagen, lag het kolenverbruik bijna een derde hoger dan in de afgelopen drie jaar, bleek in augustus uit cijfers van het CBS.

Volgens de VN-organisatie voor rampenbestrijding (UNISDR) hebben natuurrampen de afgelopen 20 jaar zeer veel slachtoffers veroorzaakt:

Volgens de organisatie zijn sinds 1995 zo'n 606.000 mensen omgekomen door overstromingen, stormen en ander extreem weer. ''Daarnaast raakten 4,1 miljard mensen gewond of dakloos of hadden noodhulp nodig,'' citeert The Economic Times uit een UNISDR-rapport dat maandag is gepubliceerd.

En ja, meestal is het niet zo erg als de somberaars zeggen, maar ook nooit zo positief als de ‘geen-vuiltje-aan-de-lucht’ mensen ons mogelijk ook vanuit niet-onbaatzuchtige motieven willen laten geloven. Het is overigens wel ‘grappig’ dat weinig mensen stilstaan bij het bijbelse verhaal van de zondvloed vanuit ecologisch perspectief. Meestal wordt het of als een mythe gezien – maar dan wel één die merkwaardig genoeg universeel voorkomt onder de verschillende culturen – of sterk in een moralistisch kader gezet door de religieuze bijbellezer: de overstroming kwam omdat de mensen slecht en zondig waren. Punt. Toch begint het bijbelse verhaal met de openingszin: “En het gebeurde toen de mens zich op de aarde begon te vermenigvuldigen …” (Beresjiet / Genesis 6:1).

Betekent dat niet gewoon dat er in korte tijd een grote bevolkingsgroei ontstond die voor grote veranderingen zorgde, zowel voor de sociale verhoudingen die gewelddadiger werden als voor het klimaat? Een zich uitdijende wereldbevolking denkt vooral op korte termijn: het voeden van alle monden, het bouwen van een onderkomen, brandstof, het fabriceren van gereedschap. Dat leidde er mogelijk toe dat men in grote haast de grond begon uit te putten (monocultuur voor een grotere opbrengst) dat tot bodem-erosie leidde, en dat bomen op grote schaal werden gekapt. Dat men steeds grotere steden begon te bouwen die van drinkwater voorzien moesten worden – misschien werden er wel snel dammen gebouwd en de loop van de rivieren veranderd. Hoe meer mensen er op een kluitje komen, hoe meer geweld – de sterkeren beginnen de zwakkeren uit te buiten. Morele crisis en klimaatcrisis komen samen. De rest is geschiedenis als de regen opeens begint te vallen en het grondwaterpeil stijgt (lees de tekst goed …), en de natuurlijke afwatering niet goed meer functioneert door de grote ingrepen van de mens in korte tijd.

Tja, en dan was er nog dat bericht van die leuke studentenvereniging Minerva. Die zouden mogelijk als onderdeel van een ontgroening de kamer van een eerstejaars hebben omgebouwd tot concentratiekamp, hoewel dat weer wordt ontkend door Max Grapperhaus (!), de praeses van Minerva. Lachuh! Zo’n ontgroeningsritueel van die studentenverenigingen leek mij overigens altijd al enigszins facistoïde … Enfin, lees het in het AD en vergelijk het ook even met het artikel in de Engelstalige Yediot. Daarin worden de zaken toch net íets anders voorgesteld – de grüne student was Joods. En de ambassadeur bemoeit zich er uiteraard tegenaan. Enigszins ironisch is ook de zinsnede in het AD:

De Nederlandse verzetsheld Erik Hazelhoff Roelfzema, ook wel bekend als 'De soldaat van Oranje' was eveneens lid van Minerva. De vereniging is een van de oudste studentenvereniging van Nederland en kende naast Roelfzema meerdere verzetsstrijders. Elk jaar wordt er veel aandacht aan het bijzondere oorlogsverleden van de vereniging besteed.

Ironisch omdat net ook de mogelijke couppoging van Hazelhoff Roelfzema naar buiten kwam. Een couppoging van een man die volgens historicus Fasseur bij de NOS: “een zeer rechts gedachtegoed aanhing”. Voor Volk en Vaderland zullen we maar zeggen.

Sjabbat sjalom!

8 + 1 = ?

Columns 2023

Columns 2022

Columns 2021

Columns 2020

Columns 2019

Columns 2018

Columns 2017

Columns 2016

Columns 2015

Columns 2014

Columns 2013

Columns 2012

Columns 2011

Columns 2010

Columns 2009

Columns 2008

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.