City of the Future, Yale Strom & Hot Pstromi

Jan Waas z”l

vrijdag 13 november 2015


Yale Strom is een Amerikaanse Klezmer- en Jiddisj-wetenschapper, die met zijn groep Hot Pstromi niet zomaar een serie nummertjes bij elkaar harkt, maar zijn projecten altijd baseert op een grondige studie.

Op zijn nieuwste CD, City of the Future, heeft hij zijn aandacht gericht op hetgeen in de dertiger jaren van de vorige eeuw moest worden tot een Joodse autonome Sovjetrepubliek in Siberië, Birobidzjan.
De voertaal in Birobidzjan moest Jiddisj worden. De resultaten kent u: er woont nog slechts een enkele Jood in het gebied en het enige Jiddisj dat je er vindt is de plaatsnaam op de stationsgevel in ojsjes (Hebreeuwse letters).

De componist Shmuel Polonski (1902-1955) zocht een aantal gedichten bij elkaar die pasten bij de partij-idealen van die tijd, en zette die op muziek, zodat ze uit volle borst door schoolklassen en koren gezongen konden worden, vergelijkbaar met de Nederlandse bundel ‘Kun je nog zingen, zing dan mee!’ uit mijn kinderjaren: Ferme jongens, stoere knapen.
Polonski’s zangbundeltje uit 1931 heette dan ook, geheel in Sovjetstijl, Far Yugnt – Voor de jeugd! Die jeugd moest lofliederen zingen op het Rode Leger, meisjes aan de naaimachines:
‘Dos iz der shtot fun nayem gruntfest, Dos vet zayn undzer letster shtrayt’. En voor die tractor hoef je niet bang te zijn. In de fabriek zoemen de machines als bijen.
Wrang genoeg staan minstens drie van de gekozen dichters, namelijk Itzik Pfeffer, Peretz Markish en Leib Kvitko, op de lijst van door Stalin in 1952 vermoorde dichters.
Slechts weinige van Polonski’s liedjes bereikten het Jiddisje repertoire. Di Krenetse werd zelfs veel beroemder met de melodie van Chava Alberstein (en de Klezmatics).

Yale Strom zocht voor de uitvoering van dit project de grote Jiddisje sterren van dit moment, zoals de prijswinnares van het Amsterdamse Joods Muziekfestival - Vira Lozhinsky, Judy Bresler van de Klezmer Conservatory Band en Michael Alpert van Kapelye. Die moesten bovendien allemaal in één dialect zingen, het Voliner. Daartoe werd de hulp van de linguïst Hershel Hartman ingeroepen.

Polonski schreef zijn melodieën rond 1930. Strom heeft daar rekening mee gehouden en zijn arrangementen daaraan aangepast, denkend aan de zeer on-klezmer klinkende klanken van Weill en Eisler.

Deze CD, City of the Future, kunt u pas op de juiste meritis beoordelen als u eerst de zeer gedetailleerde bijsluiter grondig bestudeerd hebt. Daarna is het moment van genieten aangebroken.


City of the Future
Yiddish songs from the Former Soviet Union
Yale Strom & Hot Pstromi
ARC Music EUCS 2617
Distributeur: Music & Words, Zeist

7 + 4 = ?

Columns 2017

Columns 2016

Columns 2015

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.