Het bezoek van Shimon Peres aan Nederland is allesbehalve stil voorbijgegaan. Zijn bezoek heeft terecht aanzienlijke aandacht gekregen, want een groot staatsman uit Israël is sowieso inmiddels zeldzaam en een bezoek aan Nederland evenzeer. Ik heb Shimon Peres tijdens zijn bezoek twee keer horen spreken. Het was niet makkelijk hem goed te verstaan, want de krachtige en energieke Shimon Peres is een fragiele en verzwakte man geworden. Zo niet zijn geest, want de boodschappen die hij uitdroeg waren weliswaar bekend, maar hebben niets aan actualiteit en betekenis verloren: geloof in de vrede en geloof in een compromis met de Palestijnen. Zijn toespraken hebben tegenwoordig een religieuze toon, hetgeen natuurlijk voor een Poolse zionistische socialist heel opmerkelijk is. Shimon Peres verwijst regelmatig naar de moraal en de ethiek van de Tora, iets dat ik vroeger jaren nooit van hem hoorde. Is het de leeftijd of is het een zekere vorm van evolutie of wellicht beide?
Ik kon de afgelopen dagen niet nalaten de toon van Shimon Peres naast die van Netanjahoe ‘te leggen’. Netanjahoe is een man met grotere politieke macht in de huidige context, maar zeker niet van het niveau en het gezag van Shimon Peres. Het belangrijkste thema van de Israëlische minister-president in de afgelopen twee jaar is zonder twijfel de dreiging dat Iran een nucleair wapen zal ontwikkelen, de wanstaltige uitlatingen van de vorige president van Iran om Israël van de aardbodem te vegen en in relatie daarmee de ontkenning van de sjoa. Geen ontwikkelingen waar een mens vrolijk van wordt! Ik heb daarom heel goed begrepen waarom de Israëlische minister-president de toon heeft aangeslagen die wij doorgaans van hem horen. Zijn opvatting was dat wanneer het zo ver mocht komen dat een Iraanse bom werkelijkheid zou worden, de nucleaire installaties aangevallen zouden worden om een eind te maken aan de nucleaire dreiging. Ik heb wel eens geschreven dat ik niet weet of dit het beste en verstandigste antwoord zou zijn geweest. Dit daargelaten is naar mijn mening het effect wel geweest dat onder leiding van de Verenigde Staten de boycotmaatregelen zodanig effect hebben gehad - dit is althans de aanname - dat het lijkt dat Iran bij monde van de nieuwe Iraanse president inbindt en bereid is tot een serieus gesprek met de Verenigde Staten en haar bondgenoten in deze.
Wat zou men nu verwacht hebben van de minister-president van Israël? Ik zou zo denken dat de toon van de regering van Israël op zijn minst één zou zijn geweest van enige waardering voor het (voorlopige en beperkte) succes van president Obama en aandringen dat bij het diplomatieke proces de belangen van Israël niet worden vergeten. Dat belang is immers dat Iran afziet van de nucleaire optie en dat het afzien ook verifieerbaar moet zijn. Voor dit laatste punt zijn immers tal van maatregelen makkelijk uitvoerbaar, wanneer Iran daarmee instemt. Het formuleren van die voorwaarden is van het allergrootste belang voor alle inwoners van Israël.
Wat ik bepleit is dat Israël nu primair het diplomatieke proces beïnvloedt en niet zoals nu het geval is, weer als een soort van ontembaar dier tekeer gaat en daarmee vooral de Amerikaanse president in verlegenheid brengt. Of erger: Obama komt tot de conclusie dat Israël onhandelbaar is en nooit met iets tevreden. Gevolg: minder invloed van Jeruzalem op het beleid van de Verenigde Staten en isolement in de kring van landen wier vriendschap met Israël traditioneel is.
Ik weet zeker dat Shimon Peres, wiens mogelijkheden beperkt zijn, deze kwestie heel anders had aangepakt. Ik hoop dat hij nog lang bij ons is.
